Тыя, хто культывуе невуцкую дзейнасць, патрапяць у самыя змрочныя абшары невуцтва. І яшчэ горш тым, хто культывуе так званыя «веды».
У гэтай мантры параўноўваюцца два паняцці: відзья і авідзья. Авідзья, невуцтва, без сумневу, небяспечнае, але відзья, то бо веды, калі яны памылковыя ці ўводзяць у аблуду, яшчэ больш небяспечныя. Гэтая мантра «Шры Ішапанішад» больш актуальная сёння, чым калі б там ні было ў мінулым. Сучасная цывілізацыя дамаглася значных поспехаў на ніве асветы мас, але ў выніку гэтага людзі толькі сталі больш няшчасныя, чым раней, таму што аддаюць зашмат увагі матэрыяльнаму прагрэсу і забыліся пра самы важны аспект жыцця – духоўны.
Што да відзьі, то ў першай мантры «Шры Ішапанішад» вельмі дакладна сказана, што Вярхоўны Госпад ёсць уласнікам усяго, і забыццё гэтага факту ёсць невуцтвам. Чым глыбей чалавек забывае гэту праўду, тым глыбей занураецца ў цемру. І з гэтага пункту гледжання бязбожная цывілізацыя, якая ўдасканальвае так званую адукацыю, больш небяспечная, чым грамадства, у якім масы людзей меней «адукаваныя».
Людзі падзяляюцца на розныя катэгорыі: кармі, г’яні і ёгаў. Кармі – гэта тыя, хто занятыя задавальненнем пачуццяў. Практычна 99,9 адсоткаў людзей у сучасным грамадстве занятыя задавальненнем сваіх пачуццяў пад шыльдамі індустрыялізацыі, развіцця эканомікі, альтруізму, палітычнай дзейнасці і г. д. Уся гэта дзейнасць у большай ці меншай ступені заснавана на прынцыпе задавальнення пачуццяў і ніяк не звязана са свядомасцю Бога, пра якую ідзе гаворка ў першай мантры «Шры Ішапанішад».
Людзі, паглынутыя цялеснымі асалодамі, на мове «Бхагавад-гіты» (7.15) называюцца мудхамі. Гэтае слова азначае, што яны такія ж неадукаваныя і цёмныя, як аслы, сімвал тупасці. Людзі, занятыя бессэнсоўным задавальненнем пачуццяў, паводле «Шры Ішапанішад», пакланяюцца авідзьі. І тыя, хто падтрымліваюць такога кшталту цывілізацыю, называючы гэта прагрэсам асветы, прыносяць больш шкоды, чым тыя, хто жыве толькі дзеля задавальнення пачуццяў. Прагрэс навукі бязбожных людзей гэтак жа небяспечны, як каштоўны камень на галаве кобры. Кобра, аздобленая каштоўным каменем, не менш небяспечная за кобру без аздаблення. У «Хары-бхакці-судхадаі» (3.11) навуковыя дасягненні бязбожных людзей параўноўваюць з аздабленнем мерцвяка. У Індыі, як і ў многіх іншых краінах, некаторыя людзі маюць звычай выпраўляць у апошнюю дарогу аздобленае цела нябожчыка, каб хоць неяк суцешыць сваякоў, якія смуткуюць. Уся сучасная цывілізацыя становіць сабою такую ж вартую жалю спробу хоць неяк палегчыць бесперапынныя пакуты матэрыяльнага існавання. Уся гэта дзейнасць скіравана толькі на задавальненне пачуццяў. Але вышэй за пачуцці стаіць розум, вышэй за розум – інтэлект, а вышэй за інтэлект – душа. Таму мэтай сапраўднай адукацыі павінна быць самарэалізацыя, спазнанне духоўных каштоўнасцяў душы. Усякую іншую адукацыю, якая не прыводзіць да разумення прыроды свайго «я», варта лічыць за авідзью, няведанне. І культываваць такое няведанне – значыць апускацца ў найцёмныя абшары невуцтва.
«Бхагавад-гіта» (2.42, 7.15) называе такіх аблудных свецкіх асветнікаў словамі веда-вада-раты, маяя-пахрыта-г’яні, асурам бхавы і нарадхамы. Яны могуць таксама быць дэманамі-атэістамі, ніжэйшымі з людзей. Тыя, хто адносіцца да веда-вада-ратаў, выдаюць сябе за знаўцаў ведыйскіх пісьмаў, але, на жаль, скажона разумеюць мэту Ведаў. У «Бхагавад-гіце» (15.15) гаворыцца, што мэтай Ведаў ёсць спазнанне Асобы Бога, але іх гэта зусім не цікавіць. Наадварот, яны зачараваны вынікамі кармічнай дзейнасці: дасягненнем раю і да т. п.
Як гаворыцца ў першай мантры «Шры Ішапанішад», мы павінны ведаць, што ўсё ёсць уласнасцю Асобы Бога, і нам варта здавольвацца вылучанай нам доляй жыццёвых выгод. Мэта ўсёй ведыйскай літаратуры – гэта абуджэнне свядомасці Бога ў няпамятлівых жывых істот. З рознымі варыяцыямі гэты прынцып адлюстраваны ўва ўсіх пісьмах свету, каб недалёкія людзі маглі зразумець яго. Такім чынам, найвышэйшая мэта ўсіх рэлігій – дапамагчы людзям вярнуцца да Бога.
Аднак тыя, каго называюць веда-вада-ратамі, замест таго каб зразумець сапраўдную мэту Ведаў, якая палягае ў аднаўленні сувязі няпамятлівай душы з Асобай Бога, лічаць натуральным, што канчатковая мэта Ведаў – гэта дасягненне такіх другарадных вынікаў, як райскія асалоды, імкненне да якіх і ёсць галоўнай прычынай іхнага матэрыяльнага нявольніцтва. Сваімі тлумачэннямі ведыйскай літаратуры такія людзі толькі ўводзяць у зман іншых. Часам яны нават крытыкуюць Пураны, якія становяць сабою аўтарытэтнае вытлумачэнне ведыйскіх ісцін, прызначанае для свецкіх людзей. Веда-вада-раты па-свойму інтэрпрэтуюць Веды, адмаўляючы аўтарытэт вялікіх настаўнікаў (ачар’яў). Апроч таго, яны маюць звычай узвялічваць якога-колечы беспрынцыповага чалавека са свайго кола, прысвойваючы яму тытул вялікага знаўцы ведыйскай мудрасці. Гэта мантра перш за ўсё скіравана супраць такіх людзей, якія ахарактарызаваны ў ёй вельмі дакладным санскрыцкім выразам – vidyāyāṁ ratāḥ. Відзьяям азначае «вывучэнне Ведаў», бо Веды ёсць крыніцай усяго ведання (відзьі), а ратах азначае «занятыя». Тым самым відзьяям ратах азначае «занятыя вывучэннем Ведаў». Гэта мантра асуджае так званых «даследнікаў Ведаў» таму, што праз сваё нежаданне падпарадкоўвацца ачар’ям яны не ведаюць сапраўднай мэты Ведаў. Такія веда-вада-раты шукаюць у Ведах толькі пацверджанні ўласных канцэпцый. Яны не ведаюць, што ведыйскія пісьмы – гэта не звычайныя кнігі, і іх немагчыма зразумець інакш, як з дапамогай настаўніка, які стаіць у ланцугу вучнёўскай пераемнасці.
Каб зразумець трансцэндэнтную навуку Ведаў, трэба звярнуцца да сапраўднага духоўнага настаўніка. Гэта ўказ «Мундака-ўпанішад» (1.2.12). Аднак веда-вада-раты маюць сваіх уласных ачар’яў, якія не належаць да ланцуга трансцэндэнтнай вучнёўскай пераемнасці. Такім парадкам, яны скажона трактуюць сэнс ведыйскіх пісьмаў і ў выніку трапляюць у найцёмныя сферы невуцтва, нават ніжэй за тых, хто зусім не знаёмы з Ведамі.
Да катэгорыі людзей маяяпахрыта-г’яні адносяцца самазваныя «багі». Яны ўважаюць сябе за Бога і не бачаць ніякай патрэбы пакланяцца нейкаму іншаму Богу. Пры гэтым яны гатовы пакланяцца звычайнаму чалавеку, калі ён багаты, але адмаўляюцца пакланяцца Богу-Асобе. Такім неразумнікам, няздольным прызнаць уласнае глупства, ніколі не ўспадае на думку тое, як Бог можа трапіць у пастку маі, Сваёй ілюзорнай энергіі. Калі б Бог мог трапіць у пастку маі, гэта азначала б, што мая магутнейшая за Самога Бога. Такія людзі кажуць, што Бог усёмагутны, але калі Ён усёмагутны, то як Ён можа патрапіць пад уладу маі? Дамарослыя «багі» не могуць уцямна адказаць на гэтыя пытанні, але іх цалкам задавальняе тое, што яны самі сталіся «багамі».