Мы ўжо не раз чулі пра розныя метады ёгі. Сама сістэма ёгі была ўсхвалена ў «Бхагават-гіце», але там яна прапанавалася ў асноўным для ачышчэння. Яе ж сапраўдная мэта траяка: навучыцца кіраваць пачуццямі, ачысціць дзеянні і аднавіць свае ўзаемаадносіны з Крішнай.

Абсалютная Ісціна ўсведамляецца ў тры этапы: імперсанальны Брахман, лакалізаваная Параматма (Звышдуша) і Бхагаван, Вярхоўны Бог-Асоба. У канцовым выніку Вярхоўная Абсалютная Ісціна ёсць асоба. Адначасова Бог з’яўляецца ўсёпранікальнай Параматмай у сэрцы кожнай жывой істоты і ў кожным атаме. І Ён таксама брахмаджьёці, або ззянне духоўнага святла. Бхагаван Шрі Крішна валодае ўсімі годнасцямі як Вярхоўны Бог-Асоба, і ў той жа час Ён цалкам адхілены ад усяго. У матэрыяльным свеце мы бачым, што тыя, хто маюць якое-небудзь багацце, зусім не жадаюць адмаўляцца ад яго, але Крішна не такі. Ён можа пакінуць усё і застацца поўным, як і быў дагэтуль.

Калі мы чытаем ці вывучаем «Бхагават-гіту» пад кіраўніцтвам ісціннага духоўнага настаўніка, мы ніколі не павінны лічыць, што ён уяўляе свае асабістыя думкі. Сапраўды, ён нічога не гаворыць сам, ён – інструмент. Першапачатковы прамоўца – гэта Вярхоўны Госпад, які знаходзіцца і звонку, і ўнутры. У пачатку размовы пра ёгу ў шостай главе «Бхагават-гіты» Крішна гаворыць:

«Хто не прыхільны да плёну сваёй дзейнасці і працуе адпаведна свайму абавязку, той жыве ў адрачэнні і з’яўляецца сапраўдным містыкам, а не той, хто не запаляе агню і не выконвае абавязку» (Бх. 6.1). Кожны працуе, чакаючы нейкіх вынікаў. Хтосьці можа спытаць, дык дзеля чаго ж тады працаваць, калі не чакаць плёну працы? Як, напрыклад, працоўныя заўсёды патрабуюць дараванне ці зарплату. Але тут Крішна зазначае, што трэба працаваць толькі з пачуцця абавязку, не чакаючы плёну сваёй дзейнасці. Калі чалавек працуе такім чынам, ён сапраўдны саньясі і вядзе жыццё ў адрачэнні.

Адпаведна ведычнай культуры, існуе чатыры ўзроўні жыцця: брахмачар’я, гріхастха, ванапрастха і саньяса. Брахмачар’я – гэта жыццё вучня, які прысвячае сябе атрыманню духоўнага разумення. Гріхастха – жыццё жанатага гаспадара. Потым, калі ён дасягае пяцідзесяцігадовага ўзросту, ён можа прыняць ванапрастху. Тады чалавек пакідае хату і дзяцей і падарожнічае разам з жонкай па свяшчэнных месцах пакланення. У рэшце, ён пакідае і жонку, і ў адзіноце канцэнтруе сваю свядомасць Крішны. Такі ўзровень завецца саньясай, або адрачэннем. Аднак Крішна гаворыць, што для саньясі адрачэнне – толькі палова шляху, бо акрамя адрачэння ў яго ёсць яшчэ адзін абавязак. Але ў чым можа заключацца абавязак асобы, якая адмовілася ад сямейнага жыцця і не мае ніякіх матэрыяльных зносін? Яго абавязак найбольш адказны – працаваць для Крішны. Больш за тое, гэта з’яўляецца абавязкам кожнага чалавека на ўсіх этапах жыцця.

У жыцці кожнага існуе выбар: або ён займаецца служэннем ілюзіі, або – рэальнасці. Калі чалавек жадае служыць рэальнасці – гэта саньяса, а калі ілюзіі – майя. Але ва ўсіх выпадках мы павінны каму-небудзь служыць. Натуральнае становішча жывой істоты – быць слугой, а не гаспадаром. Хтосьці можа думаць, што ён гаспадар, але сапраўды ён слуга. Калі чалавек мае сям’ю, ён лічыць сябе гаспадаром сваёй жонкі, дзяцей, хаты, справы і г.д., але ўсё гэта памылкова. Сапраўды, ён слуга жонкі, дзяцей і справы. Прэзідэнт можа лічыць сябе гаспадаром краіны, але на самой справе, ён яе слуга. Мы ўсё з’яўляемся або слугамі майі, або Бога. Аднак калі мы выбіраем служэнне майе, наша жыццё праходзіць дарэмна. Вядома, кожны думае, што ён не слуга, што ён працуе толькі для сябе. Хаця вынікі яго працы мімалётныя і ілюзорныя, менавіта яны прымушаюць чалавека рабіцца слугой невуцтва, слугой уласных пачуццяў. Таму толькі пасля абуджэння сваіх трансцэндэнтных пачуццяў, можна атрымаць сапраўдныя веды і зрабіцца слугой рэальнасці. Як толькі чалавек падыходзіць да гэтай платформы, ён пачынае бачыць сябе ва ўсіх абставінах слугой. Разумеючы, што немагчыма зрабіцца гаспадаром, чалавек павінен хутчэй пачаць служыць рэальнасці, а не цемры. Той, хто ўсвядоміў гэта, дасягае платформы сапраўдных ведаў. Саньясі можна лічыць толькі таго, хто прыйшоў да гэтай платформы разумення. Саньяса павінна адпавядаць узроўню рэалізацыі, а не проста сацыяльнаму становішчу.

Абавязак кожнага – усведамляць Крішну і служыць Яго місіі. Калі чалавек ажыццяўляе гэта, ён робіцца махатмай, або вялікай душой. У «Бхагават-гіце» Крішна гаворыць, што пасля шматлікіх нараджэнняў чалавек прыходзіць да рэальных ведаў і «цалкам аддаецца Мне». Чаму так? Ва̄судевах̣ сарвам іті. Мудрэц ведае, што «Васудэва (Крішна) змяшчае ў Сабе ўсё». Аднак Крішна гаворыць, што такая вялікая душа сустракаецца вельмі рэдка. Калі асоба прыходзіць да разумення, што канчатковая мэта жыцця – аддацца Крішне, дык навошта яна сумняваецца? Чаму ж не аддаецца Яму адразу ж, неадкладна? Для чаго чакаць многія нараджэнні, каб дасягнуць гэтай мэты? Бо толькі калі чалавек аддае сябе Богу, ён робіцца сапраўдным саньясі. Крішна ніколі не прымушае душу аддавацца Яму. Гэта вынік трансцэндэнтнай любві. Там, дзе існуе прымушэнне, няма свабоды і любві. Калі маці кахае дзіця, яе ніхто не прымушае рабіць гэта, і яна не чакае за сваю любоў ніякай узнагароды.

Таксама і мы можам па-рознаму любіць Госпада, напрыклад, як гаспадара, сябра, дзіця, або мужа. Існуе пяць асноўных рас, праз якія мы назаўсёды злучаны з Богам. Калі мы знаходзімся на вызваленым узроўні, нам даецца магчымасць зразумець нашыя ўзаемаадносіны з Госпадам у непасрэднай расе. Гэта платформа завецца сварупа-сіддхі, або рэальнае самаўсведамленне. Кожны мае свае вечныя ўзаемаадносіны з Богам: як слуга і гаспадар, сябра і сябра, бацька і дзіця, муж і жонка, каханы і каханая. Гэтыя адносіны існуюць вечна. Увесь працэс духоўнага ўсведамлення і дасканаласці ёгі прызначаны толькі для таго, каб аднавіць наш успамін пра ўзаемаадносіны з Вярхоўным Госпадам. У матэрыяльным свеце яны набываюць скажонае адлюстраванне нашых сапраўдных адвечных узаемаадносін. Напрыклад, адносіны паміж гаспадаром і слугой у матэрыяльным свеце заснаваны на грошах, сіле і прымушэнні. Тут няма і размовы пра любоўнае служэнне. Такія ўзаемаадносіны паміж гаспадаром і слугой, якія цалкам перакрыўленыя, працягваюцца толькі да таго часу, пакуль гаспадар плаціць слуге, бо як толькі аплата спыняецца, спыняюцца і адносіны. Вельмі падобна да гэтага вядуць сябе і сябры. Як толькі ўзнікае нейкае разнагалоссе – сяброўства разбураецца, а ранейшыя сябры робяцца ворагамі. Калі сын і бацькі разыходзяцца ў думках, сын пакідае хату, ускладняючы ўзаемаадносіны. Тое ж самае адбываецца з мужам і жонкай: калі яны не могуць узгадніць свае думкі, яны разводзяцца.

У гэтым матэрыяльным свеце няма сапраўдных і вечных сувязей. Мы павінны заўсёды памятаць, што яны з’яўляюцца проста скажоным адлюстраваннем нашых вечных узаемаадносін з Вярхоўным Богам-Асобай. Мы маем, напрыклад, жыццёвы вопыт, што адлюстраванні ў шкле нерэальныя. Якісьці момант яны здаюцца нам падобнымі да рэальнасці, але калі мы падыйдзем і паспрабуем дакрануцца да іх, то адразу ж зразумеем, што гэта звычайнае шкло і нічога болей. Таму мы павінны ведаць, што ўсе адносіны паміж сябрамі, бацькамі, дзецьмі, слугамі, гаспадарамі, сямейнымі людзьмі і каханымі ёсць не што іншае, як адлюстраванне нашых мінулых узаемаадносін з Богам. Калі мы зразумеем гэта, тады нашыя веды зробяцца дасканалымі, бо толькі сапраўдныя веды могуць пераканаць нас у тым, што мы вечныя слугі Крішны і маем з Ім вечную сувязь.

У любві не існуе і размовы пра ўзнагароду, хаця, безумоўна, яна ёсць. Гэта ўзнагарода значна перасягае ўсё тое, што мы калісьці набывалі тут. Узнагарода Шрі Крішны бясконцая. У сувязі з гэтым ёсць гісторыя пра Балі Махараджу, магутнага цара, які пакарыў мноства планет. Жыхары вышэйшых планет папрасілі Вярхоўнага Госпада, каб Ён выратаваў іх ад дэманічнага цара Балі Махараджы. Пачуўшы іх жаданне, Шрі Крішна прыняў вобраз карліка-брахмана, хлопчыка, які з’явіўся перад Балі Махараджам з такімі словамі:
– Мой дарагі цар, Мне хочацца што-небудзь атрымаць ад цябе. Ты вялікі манарх, і ты шчыра даеш міласціну брахманам. Дык ці не дасі ты Мне хоць што-небудзь?
– Я дам Табе ўсё, што Ты толькі пажадаеш, – адказаў Балі Махараджа.
– Я проста жадаю атрымаць зямлю, якую б я накрыў у тры Свае крокі, – сказаў хлопчык.
– О, і гэта ўсё? – здзівіўся цар. – Што ж Ты збіраешся рабіць з такім маленькім лапікам зямлі?
– Хаця ён і здаецца табе маленькім, гэта досыць задаволіць Мяне, – усміхнуўшыся адказаў хлопчык.
Як толькі Балі Махараджа даў сваю згоду, маленькі брахман зрабіў два крокі і накрыў імі ўвесь Сусвет. Калі Ён спытаў, куды Яму ступіць у трэці раз, Балі Махараджа здагадаўся, што перад ім стаіць Вярхоўны Бог-Асоба і пачаў выказваць Яму сваю прыхільнасць:
– Мой дарагі Госпад, цяпер я згубіў усё. У мяне зараз няма ніякай уласнасці, але засталася яшчэ мая галава. Ці не будзеш Ты такі ласкавы, каб зрабіць Свой апошні крок на яе?
Госпад Шрі Крішна быў вельмі задаволены адказам Балі Махараджы, і запытаў яго:
– Мабыць, ты штосьці хочаш атрымаць за гэта?
– Я ніколі нічога не чакаў ад Цябе наўзамен. Насупраць, я разумеў, што гэта Ты нешта жадаешь ад мяне, і вось цяпер я прапанаваў Табе ўсё, што ў мяне было, – адказаў Яму Балі Махараджа.
– Усё роўна з Майго боку Мне хочацца нешта прапанаваць табе, – сказаў Госпад. – Цяпер Я заўсёды буду падтрымліваць парадак пры тваім двары.
Такім чынам, Ён зрабіўся даглядацелем Балі Махараджы. Вось якой была Яго ўзаемная адплата. Калі мы прапануем Госпаду хоць што-небудзь, Ён вяртае нам у тысячу разоў болей. Але чакаць такой адплаты нельга. Госпад Сам жадае служыць Свайму добраму слуге. Таму чалавек, які ўсвядоміў, што яго сапраўдны абавязак – служэнне Госпаду, мае дасканалыя веды і ўжо дасягнуў канчатковай мэты ёгі.