Прасад – духоўны пажытак

У «Бхагавад-гіце» Госпад кажа: «Чым бы ты ні займаўся, што б ты ні еў, якія б ні прыносіў дары, што б ні аддаваў і якую б тапасью ні здзяйсняў, рабі гэта, о сын Куньці, як паднашэнне Мне». (Бхагавад-гіта 9.27). Адначасова Крышна зазначае, што чалавек мае есці толькі тое, што было спачатку прапанавана Яму. Такім парадкам, прапанаванне ежы Крышну – неад’емная частка сістэмы бхакці-ёгі.

 

Госпад таксама апісвае віды паднашэнняў, якія Ён прымае: «Калі чалавек прапануе Мне з любоўю і адданасцю лісток, кветку, плод ці ваду, Я прыму гэта» (Бхагавад-гіта 9.26). Крышна наўмысна не ўключае ў гэты пералік мяса, рыбу і яйкі, таму адданы Крышны не прапануе Яму такую ежу. Ён прапануе толькі самую лепшую, самую чыстую ежу. Само сабою зразумела, што гнілая плоць забітых на бойні жывёлін ці зародкі курыцы да лепшай і чыстай ежы не належаць.

 

У свядомасці Крышны адданы прапануе Крышну ежу і так выказвае сваю любоў да Яго. Нават у звычайным жыцці чалавек гатуе ежу для іншага на знак любові і прыхільнасці да яго, і той шануе не толькі саму ежу, але і любоў, з якой яна прыгатаваная. Таксама і з прапановай ежы Крышну – гэты працэс дапаможа нам развіць сваю любоў да Яго і адданасць Яму.

 

Вядома, цяжка любіць таго, каго мы ніколі не бачылі, але ўнікальныя ведыйскія пісьмы падрабязна апісваюць асабовыя рысы Бога. У святых пісьмах іншых асноўных рэлігій свету пра Бога гаворыцца як пра Вярхоўнага Бацьку, але пра Ягоную асобу прыводзіцца на здзіўленне мала звестак. Хрыстос казаў пра сябе як пра сына Бога, Магамет быў Ягоным прарокам, але хто ж тады Сам Бог? Ён толькі ўскосна праяўляе Сябе – то як голас нябёсаў, то як запалены куст і гэтак далей.

 

Аднак, калі мы прызнаем, што Бог стварыў нас, мы можам зрабіць лагічную выснову, што і Сам Ён валодае атрыбутамі асобы – целам, індывідуальнасцю і ўсімі магчымасцямі і здольнасцямі розных пачуццяў і органаў. Калі выходзіць з меркавання, што мы валодаем пэўнай формай і характарам, а ў Бога іх няма, то, значыцца, у гэтым дачыненні мы перавышаем Яго. Але нелагічна лічыць, што стварэнне можа ў нечым перасягнуць свайго Творцу. Адпаведна, калі мы валодаем якасцямі асобы, то і Бог ёсць асобай, якая, валодаючы бязмежна магутнай духоўнай формай, тым не менш застаецца асобай. Урэшце, гаворыцца ж, што мы створаныя на вобраз і падабенства Бога.

 

На падставе ўласнага ўяўлення, заходнія мастакі звычайна малююць Бога магутным старцам з барадою. Але ў ведыйскай літаратуры прыводзіцца дакладнае апісанне выгляду і асабовых рыс Бога, прытым пісьмы старажытнай Індыі – адзіная крыніца звестак такога кшталту. Перш за ўсё – Бог вечна юны. Акрамя таго, Ён валодае незвычайнымі якасцямі, якія прывабліваюць сэрцы і розумы нават вызваленых душаў. Ён дзівосна красамоўны і бязмежна мудры, вясёлы і вольны. Да таго ж, Ён увесь час цешыцца непаўторнымі трансцэндэнтнымі гульнямі са Сваімі вечнымі спадарожнікамі. У Ведах гаворыцца пра бясконцыя апісанні прывабных рыс і якасцяў Вярхоўнай Асобы Бога. Таму Яго называюць «Крышна», ці «ўсёпрывабны». Калі мы зразумеем асобу Бога, нам будзе значна лягчэй сканцэнтраваць на Ім свае думкі, асабліва калі мы прапануем Яму ежу.

 

Крышна валодае вярхоўнай магутнасцю і абсалютна духоўны, таму ўсё, што сутыкаецца з Ім, таксама робіцца абсалютна чыстым і духоўным. Нават у матэрыяльнай прыродзе некаторыя аб’екты валодаюць ачышчальнай здольнасцю. Так, напрыклад, сонца сваімі магутнымі промнямі можа выпарваць чыстую, свежую ваду з забруджанага возера. Калі сонцу – матэрыяльнаму аб’екту – уласцівая такая здольнасць, то мы не можам нават уявіць сабе ачышчальную сілу Вярхоўнай Асобы Бога, Крышны, які без усякіх намаганняў стварае мільёны сонцаў.

 

Пры дапамозе Сваіх трансцэндэнтных энергій Крышна можа ператварыць матэрыю ў дух. Калі мы пакладзём у агонь жалезны прут, неўзабаве ён распаліцца дачырвана і набудзе ўсе асноўныя якасці агню. Таксама і ежа – матэрыяльная субстанцыя, але калі яе прапанаваць Крышну, яна робіцца цалкам духоўнаю. Такая ежа ператвараецца ў прасад, што на санскрыце азначае «ласка Бога».

 

Прасад у практыцы бхакці-ёгі мае вельмі вялікае значэнне. У іншых сістэмах ёгі чалавек павінен штучна стрымліваць свае пачуцці, тады як бхакці-ёга дае магчымасць займаць іх разнастайнай духоўнай дзейнасцю, якая прыносіць надзвычайнае задавальненне. Дзякуючы такой дзейнасці пачуцці паступова адухаўляюцца і пачынаюць цягнуцца да духоўных асалод, якія намнога перавышаюць тыя, што даступныя нам у матэрыяльным жыцці.

 

У ведыйскай літаратуры змяшчаецца мноства апісанняў прасаду і ягонага ўздзеяння на чалавека. Госпад Чайтанья, увасабленне Вярхоўнай Асобы Бога, які з’явіўся ў Індыі пяцьсот гадоў таму назад, так казаў пра прасад: «Кожнаму раней даводзілася есці гэтыя матэрыяльныя стравы, аднак цяпер яны набылі незвычайны смак і дзіўны водар, якія прывабліваюць розум і заахвочваюць чалавека забыцца пра ўсе іншыя ласункі, таму што духоўны нектар з вуснаў Крышны дакрануўся да гэтай звычайнай ежы, і ёй перадаліся ўсе Ягоныя духоўныя якасці».

Як гатаваць прасад

Разуменне высокае мэты вегетарыянства вызначае перадусім выбар прадуктаў, якія мы збіраемся прапанаваць Крышну. У «Бхагавад-гіце» Госпад кажа, што ежу можна падзяліць на тры катэгорыі адпаведна тром гунам матэрыяльнае прыроды – даброці, жарсці і невуцтва. Малочныя прадукты, цукар, гародніна, садавіна і арэхі – гэта ежа, якая належыць да гуны даброці, і яе можна прапанаваць Крышну. Зазвычай, ежу, якая належыць да гун жарсці і невуцтва, не прапануюць Крышну, які Сам кажа ў «Бхагавад-гіце» (17.9-10), што такая ежа «выклікае пакуты, няшчасці і хваробы», і што яна «нясмачная, гнілая і дрэнна пахне». Як няцяжка здагадацца, мяса, рыба і яйкі – гэта ежа, якая належыць да ніжэйшых гун матэрыяльнае прыроды, таксама як і часнок, цыбуля і грыбы. Іх не трэба прапаноўваць Крышну.

 

Кава і гарбата, якія змяшчаюць кафеін, становяць сабою наркатычныя сродкі, і іх таксама нельга прапаноўваць Крышну. Замест гэтага можна збіраць ці купляць травы і заварваць гарбату з іх.

 

Калі мы купляем прадукты, вельмі важна памятаць, што мяса, рыба і яйкі могуць уваходзіць у склад іншых прадуктаў, таму трэба ўважліва вывучаць этыкеткі і ў сумнеўных выпадках пытаць прадаўца ці звяртацца на фабрыку. Напрыклад, некаторыя гатункі кісламалочных прадуктаў і смятаны змяшчаюць жэлаціну, якая вырабляецца з рагоў, капытоў і костак забітых на бойні жывёлін. Трэба таксама пераканацца, што сыр, які вы купляеце, не змяшчае сычуга – ферменту з тканак цялячага страўніка.

 

Трэба таксама ўнікаць ежы (асабліва з зернебабовых), якую згатавалі неадданыя. Згодна з тонкімі законамі прыроды, свядомасць кухара ўплывае на ежу не толькі на фізічным узроўні, але і на тонкім. Такая ежа робіцца правадніком няўлоўнага ўплыву на нашую свядомасць. Напрыклад, карціна – гэта не проста набор мазкоў на палатне, але і адлюстраванне настрою мастака, які перадаецца таму, хто на яе глядзіць. Такім парадкам, калі мы ўжываем ежу, згатаваную людзьмі, якія не маюць духоўнага ўсведамлення (напрыклад, работнікі якой-небудзь фабрыкі), мы непазбежна паглынаем пэўную дозу іхнай матэрыялістычнай свядомасці. Акрамя таго, як мажліва трэба есці толькі свежыя натуральныя прадукты.

 

Калі мы гатуем ежу, надзвычай важна захоўваць чысціню, бо ахайнасць і пабожнасць – родныя сёстры. Крышну нельга прапаноўваць нічога нячыстага, так што старайцеся трымаць кухню ў чысціні. Перш чым гатаваць, абавязкова памыйце рукі. Калі гатуеце, не каштуйце ежу. Гатаванне – гэта частка медытацыйнага працэсу, бо вы гатуеце ежу не проста для сябе, але дзеля таго, каб даць задавальненне Крышну, які павінен быць першым, хто скаштуе яе і нацешыцца ёю. Гатуйце паводле выпрабаваных рэцэптаў, і тады ў вас усё ўдасца. Скончыўшы гатаванне ежы, вы можаце прапанаваць яе Крышну.

Як прапаноўваць ежу Крышну

Добра мець талерку і іншыя сталовыя прылады, прызначаныя выключна для Крышны. У ідэале яны павінны быць новымі, каб ніхто іншы імі не карыстаўся. Калі ежа гатовая, можна пакласці на гэтую асобную талерку патроху ад кожнае стравы. Самы просты спосаб прапановы – проста сказаць: «Дарагі Госпад Крышна, калі ласка, прымі гэтую ежу». Трэба памятаць, што сапраўдная мэта такога рытуалу – выказаць нашую адданасць і ўдзячнасць Госпаду, таму імкніцеся ўкласці ў гатаванне ежы для Крышны ўсю вашую любоў да Яго, і Ён абавязкова прыме вашае паднашэнне. Бог самадастатковы. Яму нічога не трэба, так што гэтае паднашэнне – спосаб выказаць Яму нашую любоў і адданасць. Прапанаваўшы Крышну ежу, трэба на працягу некалькіх хвілін паўтараць мантру Харэ Крышна: Харэ Крышна, Харэ Крышна, Крышна Крышна, Харэ Харэ / Харэ Рама, Харэ Рама, Рама Рама, Харэ Харэ. Потым прасад, што даслоўна азначае «ласка Госпада», можна падаваць да стала. Уся прыгатаваная ежа цяпер лічыцца прапанаванай Крышну, але тая, што непасрэдна знаходзілася на талерцы Крышны, асабліва шануецца і называецца маха-прасадам. Кожны павінен атрымаць хаця б маленькі кавалачак маха-прасаду. Паспрабуйце ацаніць духоўныя якасці прасаду і памятайце, што ён вызваляе нас ад уплыву кармы. Але, перадусім, цешцеся ім!

 

З часам вы, мажліва, захочаце прапаноўваць Госпаду ежу паводле ўсіх правілаў, устаноўленых для тых, хто практыкуе свядомасць Крышны ў сябе дома. Дзеля гэтага вам варта зрабіць просты алтар з выявамі Госпада Крышны, Госпада Чайтаньі і Шрылы Прабхупады, духоўнага настаўніка руху Харэ Крышна. Розніца паміж спрошчаным рытуалам прапанавання ежы і поўным складаецца яшчэ і ў малітвах, якія трэба прамаўляць. Паводле ўсіх правілаў падчас прапанавання тры разы чытаюць услых прыведзеныя ніжэй малітвы, схіліўшыся перад алтаром, на які вы паставілі тацу з паднашэннем для Крышны.

nama oṁ viṣṇu-pādāya
kṛṣṇa-preṣṭhāya bhū-tale
śrīmate bhaktivedānta-
svāmin iti nāmine
namas te sārasvate deve
gaura-vāṇī-pracāriṇe
nirviśeṣa-śūnyavādi-
pāścātya-deśa-tāriṇe

«Я кладу пачцівыя паклоны Шры Шрымад А.Ч. Бхакціведанту Свамі Прабхупаду, які вельмі дарагі Госпаду Крышну, бо знайшоў прыстанне ля Ягоных лотасавых стоп».

 

«О духоўны настаўнік, слуга Сарасваці Госвамі, я паважліва схіляюся перад табою. Ты міласціва прапаведуеш навуку Госпада Чайтаньядэвы і нясеш вызваленне краінам Захаду, заражаным імперсаналізмам і філасофіяй пустэчы».

namo mahā-vadānyāya
kṛṣṇa-prema-pradāya te
kṛṣṇāya kṛṣṇa-caitanya-
nāmne gaura-tviṣe namaḥ

«О самае літасцівае ўвасабленне Госпада! Ты – Сам Госпад Крышна, які з’явіўся як Шры Чайтанья Махапрабху. Цела Тваё залацістага колеру, як у Шрымаці Радхарані, і Ты шчодра раздаеш чыстую любоў да Крышны. Я кладу Табе пачцівыя паклоны».

namo brahmaṇya-devāya
go-brāhmaṇa-hitāya ca
jagad-dhitāya kṛṣṇāya
govindāya namo namaḥ

«Я выказваю сваю пашану Госпаду Крышну, якому пакланяюцца ўсе брахманы. Ён – абаронца кароў і брахманаў, вечны дабрадзей усяго свету. Я зноў і зноў кладу паклоны Вярхоўнаму Госпаду, якога называюць Крышнам і Говіндам».

 

Пасля таго як вы прачыталі ўсе малітвы, ежа павінна заставацца на алтары дзесяць-пятнаццаць хвілін, пакуль Госпад каштуе яе. Гэты час вы можаце прысвяціць кіртану.

Навігацыя: