Частка 1

Антыматэрыяльныя светы

Магчыма, матэрыяльная навука калі-небудзь даследуе вечны антыматэрыяльны свет, які вяшчальнікам вульгарнага матэрыялізму доўгі час быў наогул невядомы. Уяўленні сучасных вучоных пра антыматэрыю адлюстраваны ў паведамленні часопіса «Таймс оф Індыя» за 27 кастрычніка 1959 года:

Стокгольм, 26 кастрычніка 1959 года. Нобелеўская прэмія па фізіцы прысуджана двум амерыканскім вучоным-атамшчыкам за адкрыццё антыпратона, якое даказвае існаванне двух формаў матэрыі – часціц і антычасціц. Іх адкрыў 69-гадовы д-р Эміліо Сегрэ, італьянец па паходжанню, і д-р Оўэн Чэмберлен, ураджэнец Сан-Францыска. Паводле аднаго з асноўных палажэнняў новай тэорыі, дапускаецца верагоднасць існавання іншага свету, ці антысвету, які складаецца з антыматэрыі. Як мяркуецца, антыматэрыяльны свет складаецца з атамных і субатамных часціц, кірунак вярчэння якіх процілеглы кірунку вярчэння часціц вядомага нам свету. У выпадку сутыкнення гэтых двух светаў узнікне асляпляльны ўзрыў, і яны будуць знішчаны.

Такім чынам у артыкуле сцвярджаецца наступнае:

1. Існуе антыматэрыяльны атам, ці часціца, якая мае супрацьлеглыя ўласцівасці матэрыяльнага атама.

2. Акрамя гэтага матэрыяльнага свету існуе іншы свет, пра які мы амаль што нічога не ведаем.

3. Паміж матэрыяльным і антыматэрыяльным светамі магчыма сутыкненне, у выніку якога яны ўзаемазнішчацца.

Мы, прыхільнікі тэістычнай навукі, цалкам згодны з першым і другім пунктам, але прыняць трэцці пункт можна толькі ў рамках абмежаванага навуковага азначэння антыматэрыі. Вучоныя лічаць антыматэрыю адной з разнастайных матэрыяльных энергій. Сапраўды ж, антыматэрыя павінна быць цалкам антыматэрыяльнай. Матэрыя па сваёй прыродзе падвержана знішчэнню. Антыматэрыя ж, паводле азначэння, мусіць быць пазбаўлена ўсіх матэрыяльных якасцей і, такім чынам, не можа быць знішчана. Калі матэрыя разбураецца ці дзеліцца, то антыматэрыя – неразбуральная і непадзельная. Далей мы паспрабуем разгледзець гэтыя пытанні з пункту гледжання сапраўдных навуковых крыніц.

Самыя прызнаныя ў свеце пісанні – «Веды». Яны складаюцца з чатырох частак: «Сама», «Яджур», «Ріг» і «Атхарва». Чалавеку звычайных здольнасцей вельмі цяжка зразумець «Веды», таму яны былі растлумачаны ў гістарычным эпасу «Махабхарата» і васемнаццаці «Пуранах». «Рамаяна» таксама гістарычны эпас, які ўтрымлівае ўсе неабходныя звесткі, змешчаныя ў «Ведах». Такім чынам, да вечных пісанняў адносяцца чатыры «Веды», першапачатковы варыянт «Рамаяны», які быў напісана Валмікі, «Махабхарата» і «Пураны». «Упанішады» ўваходзяць ў склад чатырох «Ведаў», а «Веданта-сутры» – гэта «вяршкі» ведычнай літаратуры. «Бхагават-гіта» абагульняе ўсе ведычныя пісанні і з’яўляецца квінтэсенцыяй «Упанішад» і папярэднім тлумачэннем да «Веданта-сутр». Значыцца адной «Бхагават-гіты» дастаткова, каб зразумець сутнасць «Ведаў». Яе паведаў Вярхоўны Госпад Шрі Крішна, Які сышоў з антыматэрыяльнага свету, каб даць вычарпальную інфармацыю пра вышэйшую форму энергіі.

Вышэйшая форма энергіі Бога-Асобы азначаецца ў «Бхагават-гіце» як пара пракріці. Вучоныя зусім нядаўна даведаліся пра існаванне двух формаў тленнай матэрыі, тады як у «Бхагават-гіце» дасканалым чынам тлумачыцца, што матэрыя і антыматэрыя – гэта дзве формы энергіі. Матэрыя – гэта энергія, якая творыць матэрыяльны свет. Тая ж энергія, але ў сваёй вышэйшай форме, стварае антыматэрыяльны, трансцэндэнтны свет. Жывыя істоты далучаюцца да вышэйшай энергіі. Ніжэйшая, матэрыяльная энергія, завецца апара пракріці. Такім чынам, у «Бхагават-гіце» стваральная энергія падаецца ў двух формах: як апара і пара пракріці.

Сама па сабе матэрыя не мае самастойнай стваральнай сілы, але калі ёй кіруе жывая энергія, яна пачынае ствараць матэрыяльныя рэчы. Такім чынам, матэрыя ў чыстым выглядзе – гэта энергія Вярхоўнай Істоты. Калі мы гаварым пра энергію, натуральна, што мы маем на ўвазе і яе крыніцу. Скажам, уяўленне пра электраэнергію заўсёды звязана з электрастанцыяй, на якой яна вырабляецца. Энергія несвабодная, яна знаходзіцца пад кіраўніцтвам вышэйшай жывой істоты. Напрыклад, агонь – крыніца двух энергій: святла і цяпла. Святло і цяпло не могуць існаваць незалежна ад агню. Аналагічна гэтаму, ніжэйшая і вышэйшая энергіі бяруць пачатак з крыніцы, якой можна даць любое імя. Гэта крыніца энергіі павінна быць жывой істотай, якая цалкам усведамляе ўсё існае. Гэта вярхоўная жывая істота – Бог-Асоба, Шрі Крішна, ці, інакш кажучы, усепрывабная жывая істота.

У «Ведах» вярхоўная жывая істота, а, значыцца, і Абсалютная Ісціна, называецца Бхагаванам – «уладальнікам усяго», крыніцай усіх энергій. Адкрыццё вучонымі двух абмежаваных формаў энергіі – толькі пачатак навуковага прагрэсу. Цяпер яны павінны пайсці далей і адкрыць крыніцу гэтых часціц і атамаў, якія былі названы імі матэрыяльнымі і антыматэрыяльнымі.

Дык што ж такое антыматэрыяльная часціца? Зараз нам знаёмы матэрыяльныя часціцы і атамы, але мы нічога не ведаем пра антыматэрыяльныя атамы. У «Бхагават-гіце» даецца падрабязнае апісанне гэтай антыматэрыяльнай часціцы:

Антыматэрыяльная часціца знаходзіцца ў матэрыяльным целе. Яе прысутнасць выклікае змяненні матэрыяльнага цела ад дзяцінства да малалецтва, ад малалецтва да юнацтва і старасці, а потым гэта ж антыматэрыяльная часціца пакідае старое непрыгоднае цела і атрымлівае новае.

Гэта апісанне жывой істоты пацвярджае навуковае адкрыццё двух тыпаў энергіі. Калі адна з іх – антыматэрыяльная часціца – пакідае матэрыяльнае цела, яно робіцца цалкам непатрэбным. Такім чынам, антыматэрыяльная часціца, несумненна, займае больш вышэйшае становішча, чым матэрыяльная энергія.

Таму не варта смуткаваць, калі перастае існаваць матэрыяльная энергія. Любыя пачуццёвыя адчуванні: гарачыня і холад, шчасце і гора – усяго толькі ўзаемадзеянне элементаў матэрыяльнай энергіі, якая мяняецца падобна да пораў года. Часовае праяўленне і спыненне гэтых матэрыяльных узаемадзеянняў пацвярджае, што матэрыяльнае цела створана з матэрыяльнай энергіі, якасана ніжэйшай у адносінах да жывой сілы, ці, інакш кажучы, энергіі, якая завецца джывай.

Чалавек, які супакоены і ў шчасці, і ў горы, разумее, што ўсё гэта – розныя фазы дзейнасці матэрыі, якія ўзнікаюць у выніку ўзаемадзеяння элементаў ніжэйшай энергіі. Таму ён заслугоўвае вяртання ў антыматэрыяльны свет, дзе жыццё вечнае, поўнае ведаў і блажэнства.

У антыматэрыяльным свеце, пра які тут гаварыцца, не існуе ніякіх хістанняў. У ім усё нязменна, напоўнена блажэнствам і ведамі. Але калі мы гаворым пра яго як пра свет, то павінны памятаць, што ён запоўнены разнастайнымі формамі і ўласцівасцямі, недаступнымі нашаму матэрыяльнаму вопыту.

Матэрыяльнае цела павінна разбурыцца, бо яно часовае і падвержана змяненням. Тое ж самае адбудзецца і з матэрыяльным светам. Але антыматэрыяльная жывая сіла неразбуральная і таму вечная. Такім чынам, на думку дасведчаных вучоных, матэрыяльныя і антыматэрыяльныя часціцы розныя па сваіх уласцівасцях, бо першыя – часовыя, а другія – вечныя.

Адкрывальнікам антыматэрыі яшчэ прыдзецца даследваць уласцівасці антыматэрыі. Але яны ўжо былі падрабязна апісаны ў «Бхагават-гіце». Вучоныя ж могуць працягваць свае даследванні на падставе гэтай каштоўнай інфармацыі.

Антыматэрыяльная часціца танчэй за самую тонкую матэрыю. Гэта жывая сіла настолькі магутная, што ўплывае на ўсё матэрыяльнае цела. У параўнанні з матэрыяй, антыматэрыяльная часціца валодае бязмежнай энергіяй і таму не можа быць разбурана.

Гэтымі словамі ў «Бхагават-гіце» пачынаецца апісанне антыматэрыяльнай часціцы. Далей пра яе гаварыцца наступнае:

Найтанчэйшая форма антыматэрыяльнай часціцы знаходзіцца ўнутры грубага і тонкага матэрыяльнага цела. Матэрыяльныя целы, як грубае, так і тонкае, знішчаюцца, тады як больш тонкая антыматэрыяльная часціца – вечная. Таму толькі яна варта вывучэння.

Навука дасягне дасканаласці толькі тады, калі вучоныя-матэрыялісты будуць даследваць уласцівасці антыматэрыяльнай часціцы і вызваляць яе з акружэння часовых матэрыяльных часціц. Гэтае вызваленне зробіцца верхам навуковага прагрэсу.

Вучоныя дапускаюць верагоднасць існавання іншага свету, які складаецца з антыматэрыяльных атамаў, і мяркуюць, што ў выніку сутыкнення матэрыяльны і антыматэрыяльны светы ўзаемазнішчацца. У гэтым ёсць доля ісціны. Падобныя сутыкненні здараюцца пастаянна: матэрыяльныя часціцы знішчаюцца кожнае імгненне, а нематэрыяльныя імкнуцца вызваліцца. У «Бхагават-гіце» гэта тлумачыцца так:

Нематэрыяльная часціца, якой з’яўляецца жывая істота, прыводзіць матэрыю ў дзейнасць. Гэтую жывую істоту немагчыма знішчыць. Пакуль у згустку матэрыяльнай энергіі, які завуць грубым і тонкім целам, прысутнічае нематэрыяльная часціца, у ім будзе праяўляцца жыццё. У час пастаянных сутыкненняў паміж часціцамі двух тыпаў нематэрыяльная часціца ніколі не знішчаецца. Ніхто і ніколі не мог знішчыць антыматэрыяльную часціцу, і не зробіць гэтага ні зараз, ні ў будучым.

Таму мы лічым, што тэорыя сутыкнення матэрыяльнага і антыматэрыяльнага светаў, у выніку якога яны ўзаемазнішчаюцца, верна толькі ў абмежаваных уяўленнях вучоных пра антыматэрыю. Вось якое тлумачэнне дае «Бхагават-гіта» пра прыроду неразбуральнай антыматэрыяльнай часціцы:

Тонкую і невымерную антыматэрыяльную часціцу немагчыма знішчыць, яна пастаянная і вечная. Але матэрыяльнае цела, у якім яна знаходзіцца, праз некаторы час існавання зноў і зноў разбураецца. Тое ж датычыцца матэрыяльных і антыматэрыяльных светаў. Не трэба апасацца, што антыматэрыяльная часціца таксама будзе знішчана. Яна працягвае сваё існаванне і пасля разбурэння матэрыяльных светаў.

Усё, што створана, на пэўным этапе знішчаецца. Матэрыяльны свет і матэрыяльнае цела створаны і таму павінны будуць знішчыцца. Але паколькі антыматэрыяльная часціца ніколі не стваралася, значыцца, яе немагчыма і знішчыць. Пра гэта гаварыцца ў «Бхагават-гіце»:

Антыматэрыяльная часціца – духоўная сіла – ніколі не нараджаецца і не ствараецца. Не існуе даты яе нараджэння і смерці. Яна вечная. І ў той жа час заўсёды свежая і новая. Матэрыяльная часціца падвержана разбурэнню, але на антыматэрыяльную часціцу гэты закон не распаўсюджваецца.

Гэта сцвярджэнне справядліва як да антыматэрыяльнай часціцы, так і да антыматэрыяльнага сусвету. Нават пасля знішчэння матэрыяльнага сусвету, антыматэрыяльны свет працягвае існаваць. Далей гэта будзе тлумачыцца больш падрабязна.

З «Бхагават-гіты» вучоны можа атрымаць наступную інфармацыю:

Мудрэц, які ў дасканаласці пазнаў нятленную сутнасць антыматэрыяльнай часціцы, ведае, што яе немагчыма знішчыць ніякім спосабам.

Вучоныя-атамшчыкі могуць разлічваць знішчыць матэрыяльны свет пры дапамозе ядзернай зброі, але ёй нельга разбурыць антыматэрыяльны свет. Ніжэй прыводзяцца больш падрабязныя звесткі пра антыматэрыяльную часціцу:

Яе немагчыма рассячы на кускі ніякай матэрыяльнай зброяй, спаліць агнём, змачыць вадой, высушыць ветрам ці выпарыць. Яна непадзельная, нерастваральная і не гарыць у агні. З-за сваёй вечнай прыроды яна можа ўвайсці ў любое цела і пакінуць яго. Яна нязменная, і яе ўласцівасці ніколі не мяняюцца. Яе немагчыма вытлумачыць, спасцігнуць звычайным розумам, бо яе якасці процілеглыя матэрыяльным. Таму не варта смуткаваць над вечным антыматэрыяльным пачаткам.

Такім чынам, у «Бхагават-гіце» і іншых ведычных пісаннях сцвярджаецца, што вышэйшая энергія, антыматэрыяльны пачатак – гэта жывая сіла, ці жывы дух, які называецца джывай. Гэтую жывую часціцу немагчыма атрымаць у выніку спалучэння ніякіх матэрыяльных элементаў. Усяго існуе восем першаэлементаў ніжэйшай энергіі: 1) зямля, 2) вада, 3) агонь, 4) паветра, 5) эфір, 6) розум, 7) інтэлект і 8) эга. Акрамя гэтага ёсць яшчэ антыматэрыяльная сіла або антыматэрыяльны пачатак, вышэйшая энергія. Усё гэта завецца «энергіямі», таму што знаходзіцца пад уладай вярхоўнай жывой істоты, Бога-Асобы, Крішны.

Доўгі час матэрыялісты не выходзілі за межы пералічаных васьмі элементаў. Прыемна ўсведамляць, што цяпер у іх ёсць некаторыя элементарныя ўяўленні пра антыматэрыяльны пачатак і антыматэрыяльны сусвет. Спадзяёмся, што з часам яны змогуць належным чынам ацаніць антыматэрыяльны свет, у якім няма і намёку ні на што матэрыяльнае. Само слова «антыматэрыяльны» ўжо гаворыць пра тое, што ўласцівасці гэтага свету процілеглыя матэрыяльным.

Але, зразумела, сустракаюцца і тыя, хто дае ўласнае спекулятыўнае тлумачэнне антыматэрыяльнага. Іх можна падзяліць на дзве асноўныя групы, і для кожнай  з іх характэрны свае памылкі. Першая група (вульгарныя матэрыялісты) ці проста адмаўляе існаванне антыматэрыяльнага пачатку, ці прызнае толькі распад матэрыяльных структур на пэўным этапе (гэта значыць смерць). Іншая група проціпастаўляе антыматэрыяльны пачатак дваццаці чатыром катэгорыям матэрыяльнага. Гэта паслядоўнікі школы санкх’і. Яны дэталёва вывучаюць матэрыяльныя элементы і ў выніку прызнаюць існаванне трансцэндэнтнага, антыматэрыяльнага элемента, але толькі бяздзейнага. Усе гэтыя тэарэтыкі сутыкаюцца з пэўнымі цяжкасцямі, бо грунтуюць свае меркаванні, выкарыстоўваючы ніжэйшую энергію. Яны не атрымліваюць інфармацыю звыш. Каб мець рэальныя ўяўленні пра антыматэрыяльны элемент, неабходна ўзняцца на трансцэндэнтны ўзровень вышэйшай энергіі. А бхакці-ёга – гэта сапраўдная дзейнасць вышэйшай энергіі.

Знаходзячыся ў матэрыяльным свеце, немагчыма пазнаць антыматэрыяльны свет. Аднак Вярхоўны Госпад, уладар як матэрыяльных, так і антыматэрыяльных энергій, па Сваёй беспрычыннай літасці сыходзіць у гэты свет і дае нам вычарпальную інфармацыю пра антыматэрыяльны свет. Гаварыцца, што і Вярхоўны Госпад, і жывыя істоты па сваёй прыродзе антыматэрыяльныя. Таму ўважлівае вывучэне жывых істот дасць нам уяўленне пра іх пачатковую прыроду. Кожная жывая істота – асоба. Значыць, і вярхоўная жывая істота павінна быць асобай, вярхоўнай асобай. У ведычных пісаннях справядліва сцвярджаецца, што вярхоўная асоба – гэта Крішна. Імя «Крішна», якое ўказвае на Вярхоўнага Госпада, сапраўды адзінае імя, і яно нясе ў сабе сэнс найвышэйшага парадку. Госпад кіруе і матэрыяльнай, і антыматэрыяльнай энергіямі, і слова «Крішна» азначае, што Ён – вярхоўны ўладар усяго. У «Бхагават-гіце» Госпад пацвярджае гэта:

Ёсць два светы – матэрыяльны і антыматэрыяльны. Матэрыяльны створаны з якасна ніжэйшай энергіі, якая ўключае восем першаэлементаў. А антыматэрыяльны свет створаны з якасна вышэйшай энергіі.

І матэрыяльная, і антыматэрыяльная энергіі выходзяць з Найвышэйшай Трансцэндэнтнасці, Бога-Асобы, таму справядліва заключыць, што Я (Госпад Крішна) – першапачатковая прычына ўсяго: і стварэння, і разбурэння.

Дзве энергіі Госпада, ніжэйшую і вышэйшую, могуць праяўляць як матэрыяльны, так і духоўны свет, таму Яго называюць Найвышэйшай Абсалютнай Ісцінай. У «Бхагават-гіце» Госпад Крішна дае такія тлумачэнні:

О Арджуна, Я – найвышэйшы прынцып трансцэндэнтнага, таму няма нічога вышэй за Мяне. Усё сутнае трымаецца на Маіх энергіях, падобна да жамчужын, нанізаных на нітку.

Задоўга да адкрыцця вучонымі антыматэрыяльных часціц і антыматэрыяльных светаў, яны былі ўжо апісаны на старонках «Бхагават-гіты». Сама «Гіта» сведчыць, што спачатку яе філасофія была паведана богу Сонца, а гэта значыць, што яе прынцыпы былі дадзены Богам-Асобай задоўга (не менш чым за 120 000 000 гадоў) да бітвы на Курукшэтры. Сучасная навука адкрыла толькі крупінкі тых ісцін, пра якія можна даведацца з «Бхагават-гіты».

«Бхагават-гіта» змяшчае шмат сведчанняў пра антыматэрыяльны свет, і на падставе гэтай інфармацыі можна катэгарычна заключыць, што антыматэрыяльны свет размешчаны ў антыматэрыяльным небе, якое завецца санатана-дхармай – вечнай прыродай.

Матэрыяльны свет ствараецца з матэрыяльных атамаў, а антыматэрыяльны з усімі яго атрыбутамі – з антыматэрыяльных. Гэты свет заселены антыматэрыяльнымі жывымі істотамі. У ім няма мёртвай матэрыі. Там усё жывое, а Вярхоўнай Асобай у гэтым царстве з’яўляецца Сам Бог. Жыццё тых, хто насяляе антыматэрыяльныя сусветы, іх веды і блажэнства вечныя, таму што яны надзелены ўсімі якасцямі Бога.

Найвышэйшая планета матэрыяльнага свету завецца Сацьялокай, або Брахмалокай. На ёй жывуць надзвычайна таленавітыя жывыя істоты. Правіць Брахмалокай Брахма, першая са створаных істот матэрыяльнага свету. Брахма – жывая істота, падобная да нас, але ён – самая здольная асоба ў матэрыяльным свеце. Вядома, ён не такі таленавіты, каб знаходзіцца на адным узроўні з Богам, але адносіцца да тых жывых істот, якія падпарадкоўваюцца непасрэдна Самому Богу. І Бог, і жывыя істоты належаць да антыматэрыяльнага свету. Таму, вывучаючы прыроду гэтага свету: якім чынам ён кіруецца, які маюць выгляд насяляючыя яго істоты, хто ім правіць і гэтак далей, – вучоныя прынясуць карысць усім. З усіх ведычных пісанняў найбольш падрабязна гэтыя пытанні высвятляюцца ў «Шрімат-Бхагаватам». «Бхагават-гіта» – гэта ўводзіны ў «Шрімат-Бхагаватам». Вучоным трэбы дасканала даследваць дзве гэтыя асноўныя кнігі, дзе яны знойдуць шмат новых напрамкаў развіцця навукі. А інфармацыя, якая ўтрымліваецца ў гэтых кнігах, паслужыць асновай для многіх будучых адкрыццяў.

Трансцэндэнталісты і матэрыялісты – два розныя класы людзей. Трансцэндэнталіст атрымлівае веды з аўтарытэтных пісанняў, у прыватнасці з «Ведаў». Ведычная літаратура напісана аўтарытэтнымі асобамі, якія належаць да ланцуга трансцэндэнтнай вучнёўскай пераемнасці. Гэты ланцуг вучнёўскай пераемнасці (парампара) таксама ўпамінаецца ў «Бхагават-гіце», дзе Крішны гаворыць, што сотні тысяч год назад «Гіта» была пераказана богу Сонца, які потым перадаў гэтыя веды свайму сыну Ману, прабацьку цяперашняга пакалення людзей. Ману ў сваю чаргу паведаў трансцэндэнтныя веды свайму сыну, цару Ікшваку, заснавальніку дынастыі, у якой з’явіўся Шрі Рама, Бог-Асоба. У той час, калі з’явіўся Госпад Крішна, пяць тысяч год назад, гэты ланцуг вучнёўскай пераемнасці быў перарваны. Таму Крішна зноў паўтарыў «Бхагават-гіту» Арджуне, зрабіўшы яго першым вучнем, што атрымаў «Веды» ў нашу эпоху. Такім чынам, сучасныя трансцэндэнталісты належаць да ланцуга вучнёўскай пераемнасці, які пачаўся ад Арджуны. Не турбуючы сябе матэрыялістычнымі доследамі і непатрэбнымі клопатамі, трансцэндэнталіст у дакладнасці пазнае прыроду матэрыі і антыматэрыі, атрымліваючы веды па ланцугу такой вучнёўскай пераемнасці.

Але ўпартыя матэрыялісты не вераць у існаванне антыматэрыяльных светаў Бога-Асобы, таму яны найбольш няшчасныя стварэнні, хаця сярод іх сустракаюцца добра адукаваныя і высокаразвітыя ва ўсіх іншых адносінах людзі. Яны проста збіты з толку ўплывам матэрыяльнага існавання і нічога не ведаюць пра антыматэрыю. Таму сам факт, што вучоныя-матэрыялісты паступова набліжаюцца да антыматэрыяльнай сферы, – добрая прыкмета. Мабыць, з часам у іх з’явяцца больш падрабязныя звесткі пра антыматэрыяльны свет, дзе ў акружэнні духоўных істот правіць Бог-Асоба. Жывыя істоты, якія служаць Богу, якасна роўныя Яму, але ў той жа час яны падпарадкаваныя, бо з’яўляюцца слугамі Госпада. У антыматэрыяльным свеце няма розніцы паміж уладаром і падуладным. Усе ўзаемаадносіны дасканалыя і абсалютна нематэрыяльныя.

Па сваёй прыродзе матэрыяльны свет павінен знішчыцца. Згодна «Бхагават-гіце», меркаванне вучоных-фізікаў пра тое, што ў выпадку сутыкнення матэрыяльныя і антыматэрыяльныя светы ўзаемазнішчацца, мае долю ісціны. Матэрыяльны свет створаны гунамі (якасцямі) прыроды, якія пастаянна мяняюцца. Гэтыя якасці (гуны) вядомы як саттва (благасць), раджас (імпэт) і тамас (цемра). Матэрыяльны свет ствараецца раджа-гунай, падтрымліваецца саттва-гунай і знішчаецца тама-гунай. Гэтыя гуны распаўсюджваюць свой уплыў па ўсіх кутках матэрыяльнага свету, таму кожную гадзіну, мінуту і імгненне ў матэрыяльным сусвеце адбываюцца працэсы стварэння, падтрымання і знішчэння. Найвышэйшая планета гэтага Сусвету – Брахмалока – таксама падвержана ўплыву гун прыроды, хаця працягласць жыцця на ёй у выніку ўздзеяння саттва-гуны складае 4 300 000 х 2 х 30 х 12 х 100 сонечных гадоў. Нам, зямлянам, такая працягласць жыцця здаецца фантастычна вялікай, але гэта толькі імгненне ў параўнанні з вечным жыццём нематэрыяльных светаў. Таму Госпад Шрі Крішна, Які паведаў «Бхагават-гіту», гаворыць пра перавагу антыматэрыяльнага сусвету, Яго вечнага селішча. Ён азначае, што па сканчэнні 4 300 000 х 2 х 30 х 12 х 100 сонечных гадоў усе планеты матэрыяльнага сусвету будуць знішчаны, і адначасова адбудзецца матэрыяльнае знішчэнне ўсіх жывых істот, насяляючых іх. Па сваёй прыродзе жывая істота – антыматэрыяльная часціца, але калі яна займаецца матэрыяльнай дзейнасцю і не жадае ўзняцца ў сферу антыматэрыяльных светаў, у час знішчэння Сусвету яна таксама павінна страціць матэрыяльнае цела. І калі створыцца новы матэрыяльны свет, ёй прыйдзецца зноў нарадзіцца ў нейкай форме. Іншымі словамі, яна асуджана на пакуты ў цыкле нараджэння і смерці. Толькі тыя жывыя істоты, якія ў час праяўленай стадыі матэрыяльнага існавання звярнуліся да любоўнага служэння Богу-Асобе, пакінуўшы матэрыяльнае цела, вяртаюцца ў антыматэрыяльныя светы. Такім чынам, неўміручасць здабывае той, хто займаецца антыматэрыяльнай дзейнасцю. Толькі ён можа вярнуцца да Бога.

Што ж такое антыматэрыяльная дзейнасць? Гэта лякарства. Калі чалавек хворы, ён ідзе да ўрача, і той прапісвае яму лякарства, прымаючы якое, хворы праз некаторы час ачуняе. Матэрыяліст таксама хворы, і яму трэба звярнуцца да вопытнага ўрача-трансцэндэнталіста. А чым ён хварэе? Ён пакутуе з-за кругавароту нараджэння, смерці, старасці і хвароб. Чалавек, які згадзіцца прайсці курс лячэння па метаду «вяртання да Бога», зможа перанесціся ў антыматэрыяльны свет, дзе яго чакаюць не нараджэнне і смерць, а вечнае жыццё.

Існуюць два віды знішчэння матэрыяльнага свету. Частковае знішчэнне паўтараецца праз кожныя 4 300 000 х 1 000 гадоў у канцы дня Брахмалокі, найвышэйшай матэрыяльнай планеты. У час частковага знішчэння такія вышэйшыя планеты як Брахмалока захоўваюцца, але ў канцы кожнага перыяду, які складае 4 300 000 х 2 х 30 х 12 х 100 сонечных гадоў, усё касмічнае праяўленне ўваходзіць у антыматэрыяльнае цела (адкуль выходзяць і праяўляюцца матэрыяльныя першаэлементы, і куды яны вяртаюцца пасля знішчэння). Антыматэрыяльны свет, які знаходзіцца далёка за межамі матэрыяльнага неба, ніколі не знішчаецца. Ён сам паглынае матэрыяльны свет. Магчыма, як мяркуюць вучоныя, антыматэрыяльны і матэрыяльны светы зліваюцца, у выніку чаго гіне толькі матэрыяльны свет. Прырода ж вечнага антыматэрыяльнага свету недаступная вучонаму-матэрыялісту. Яго веды пра гэты свет могуць абмяжоўвацца толькі тым, што прынцыпы існавання антыматэрыяльнага свету супрацьлеглыя гунам матэрыяльнага свету. Больш падрабязныя звесткі пра антыматэрыяльны сусвет можна набыць толькі з сапраўднай крыніцы – ад настаўнікаў, вызваленых асоб, якія цалкам усвядомілі прыроду антыматэрыяльнага пачатку. Пакорлівы вучань Бога-Асобы набудзе ўсю гэту інфармацыю з вуснаў свайго духоўнага настаўніка.

Менавіта так «Веды» былі ўкладзены ў сэрца Брахмы, першаістоты гэтага матэрыяльнага свету. Брахма перадаў іх мудрацу Нарадзе Муні. Такім жа чынам бог Сонца Вівасван пачуў «Бхагават-гіту» ад Бога-Асобы, Шрі Крішны. А калі працэс вуснай перадачы ведаў па ланцугу вучнёўскай пераемнасці быў парушаны, Госпад Крішна зноў паўтарыў «Бхагават-гіту» Арджуне на полі бітвы Курукшэтра. Дзеля атрымання трансцэндэнтных ведаў ад Шрі Крішны, Арджуна прыняў на сябе ролю Яго вучня. Каб развеяць сумненні, якія маглі ўзнікнуць у вульгарных матэрыялістаў, Арджуна задаў неабходныя пытанні, а Крішна даў на іх зразумелыя кожнаму свецкаму чалавеку адказы. Толькі зачараваныя бляскам матэрыяльнага свету не могуць прызнаць аўтарытэт Госпада Шрі Крішны. Для таго, каб цалкам спасцігнуць прыроду антыматэрыальнага свету, неабходна ачысціць сваю істоту і сэрца. Бхакці-ёга – гэта трансцэндэнтная дзейнасць, апісаная з навуковай дакладнасцю. Яна рэкамендавана як для неафітаў, так і для тых, хто ўжо дасягнуў вяршынь ёгі.

Матэрыяльны свет – гэта ўсяго толькі цень адлюстравання антыматэрыяльнага свету. Разумныя людзі з чыстым сэрцам і звычкамі могуць набыць у сціслым выглядзе вычарпальную інфармацыю пра антыматэрыяльны свет з «Бхагават-гіты». Гэта інфармацыя на самой справе нават больш поўная, чым усе нашыя веды пра гэты свет. Галоўнае апісанне зводзіцца да наступнага.

Кіруючае Боства антыматэрыяльнага свету – Шрі Крішна. Ён знаходзіцца ў Сваёй спрадвечнай асобнай форме, а таксама ў формах Сваіх шматлікіх поўных пашырэнняў. Гэту асобу і Яе поўныя экспансіі можна спасцігнуць толькі праз працэс антыматэрыяльнай дзейнасці – бхакці-ёгі (адданага служэння). Бог-Асоба – найвышэйшая Ісціна, і менавіта ў Ім увасабляецца антыматэрыяльны пачатак. І матэрыя, і антыматэрыя паходзяць з Яго асобы. Ён – корань дрэва. Пакланенне Шрі Крішне, Богу-Асобе, азарае матэрыяльныя светы і ажыўляе сэрца адданага, вызваляючы яго ад неабходнасці матэрыялістычнай дзейнасці. У гэтым сакрэт «Бхагават-гіты».

Матэрыяльныя сродкі непрыгодныя для дасягнення антыматэрыяльных светаў. Гэта магчыма толькі пры дапамозе антыматэрыяльнай дзейнасці. Закасцянелых жа матэрыялістаў, або тых, хто спадзяецца на абмежаваныя магчымасці эксперыментальнага пазнання, мудрагелення ці матэрыялістычнай навукі, на шляху да антыматэрыяльных светаў чакаюць вялікія цяжкасці. Вульгарныя матэрыялісты спрабуюць дасягнуць антыматэрыяльных светаў, адпраўляючы ў космас караблі, спадарожнікі, ракеты і іншую тэхніку. Але з дапамогай гэтых сродкаў перамяшчэння яны не могуць трапіць нават на матэрыяльныя планеты, якія знаходзяцца ў больш вышэйшых сферах матэрыяльнага неба, што ж гаварыць пра антыматэрыяльныя плянэты, размешчаныя далёка за межамі матэрыяльнага сусвету. Нават ёгам, якія авалодалі містычнымі сіламі, вельмі цяжка трапіць у гэтую сферу. Вялікія ёгі, якія пры дапамозе містычных сіл кіруюць антыматэрыяльнай часціцай, што знаходзіцца ўнутры матэрыяльнага цела, у спрыяльны момант пакідаюць целы і ўваходзяць у антыматэрыяльныя светы праз асобы тунель, які спалучае матэрыяльны і антыматэрыяльны свет. Здольныя на гэта, практыкуюць метад, выкладзены ў «Бхагават-гіце»:

Той, хто ўсвядоміў Трансцэндэнтнае, пакідаючы сваё матэрыяльнае цела ў перыяд уттараяны, калі Сонца праходзіць па поўначы неба, можа дасягнуць антыматэрыяльнага свету. Гэта можна зрабіць і ў тыя спрыяльныя моманты, калі атмасферай кіруюць боствы агню і святла.

Кожнай касмічнай справай кіруюць свае боствы ці магутныя адміністратары. Недалёкія людзі, няздольныя зразумець усіх дробязей механізму кіравання космасам, смяюцца над уяўленнем пра тое, што паўбогі асабіста ўладараць над агнём, паветрам, электрычнасцю, днём і ноччу. Але дасканалыя ёгі ведаюць, як задаволіць гэтых нябачных кіраўнікоў матэрыяльных спраў, і, карыстаючыся іх прыхільнасцю, яны пакідаюць матэрыяльныя целы па свайму жаданню ў пэўныя моманты, якія дазваляюць трапіць у антыматэрыяльны свет або на вышэйшыя планеты матэрыяльнага неба. Умовы на вышэйшых планетах значна лепшыя за нашы, і там ёгі могуць цешыцца жыццём на працягу соцен тысяч гадоў, але нявечна. Тыя ж, хто імкнецца да вечнага жыцця, пры дапамозе містычных сіл уваходзяць у антыматэрыяльны свет у пэўныя спрыяльныя перыяды, якія ствараюць паўбогі, уладары космасу. Яны нябачныя для вульгарных матэрыялістаў, насельнікаў гэтай планеты пад назвай «Зямля», што адносіцца да планет сёмага разраду:

Тыя, хто не з’яўляюцца ёгамі, але дзякуючы набожнай дзейнасці: ахвярапрынашэнням, аскезам, раздачай міласціны і г.д., паміраюць у спрыяльны момант, пасля смерці яны могуць узвысіцца на вышэйшыя планеты. Але потым зноў вернуцца на гэту планету [Зямлю], таму што ў асноўным яны пакідаюць целы ў цёмную палову месяца, якая завецца дхумай, у перыяд убываючага Масяца, калі Сонца праходзіць па поўдні неба.

Карацей кажучы, тым, хто жадае трапіць у антыматэрыяльны свет «Бхагават-гіта» раіць стаць на шлях адданага служэння – шлях антыматэрыяльнай дзейнасці. Тыя, хто спрабуюць дасягнуць антыматэрыяльнага свету пры дапамозе адданага служэння, выконваючы ўказанні вопытных трансцэндэнталістаў, заўсёды дабіваюцца поспеху, без асаблівай цяжкасці пераадольваючы ўсе перашкоды. Чалавек, прысвяціўшы сябе адданаму служэнню, якое на санскрыце называецца бхакці-ёгай, з лёгкасцю набывае вынікі, што дасягаюцца вывучэннем «Ведаў», ахвярапрынашэннямі, раздачай міласціны і аскезамі.

Такім чынам, бхакці-ёга – універсальны метад. Яго няцяжка практыкаваць, асабліва ў гэты жалезны век, дзякуючы Самому Госпаду Крішне, які сышоў у вобразе Госпада Чайтаньі (1486-1534), самага вялікадушнага і літасцівага ўвасаблення Бога. Ён з’явіўся ў Бенгаліі і распаўсюджваў дух санкіртаны па ўсёй Індыі, усхваляючы імёны Бога спевамі і танцамі. Ласкаю Госпада Чайтаньі кожны можа лёгка засвоіць прынцыпы бхакці-ёгі. Тады сэрца чалавека вызваліцца ад сумненняў, у ім згасне полымя матэрыяльных пакут, і запануе трансцэндэнтнае блажэнства.

У пятай главе «Брахма-самхіты» апісваюцца разнастайныя планеты матэрыяльнага свету. «Бхагават-гіта» таксама зазначае, што ў сотнях тысяч матэрыяльных сусветаў існуюць самыя разнастайныя планетныя сістэмы, і ўсе гэтыя сусветы, разам узятыя, скаладаюць толькі нязначную частку (адну чвэрць) стваральнай энергіі Бога. Большая частка (тры чвэрці) гэтай энергіі Госпада праяўляецца ў духоўным небе, якое называецца пара-в’ёма, ці Ваікунтхалока. Даследуючы антыматэрыяльны свет, вучоныя-матэрыялісты могуць у рэшце пацвердзіць сказанае ў «Брахма-самхіце» і «Бхагават-гіце».

У дадатак мы можам прывесці паведамленне з «Московских новостей» за 21 лютага 1960 года:

Вядомы рускі прафесар астраноміі Барыс Варанцоў-Вельямінаў сцвярджае, што ў Сусвеце павінна існаваць безліч планет з разумнымі істотамі.

Гэта заява рускага астранома пацвярджае сказанае ў «Брахма-самхіце»:

йасйа прабха̄ прабхавато джагандан̣д̣а-коті
кот̣ішв аш́еша-васудха̄ді-вібхӯті-бхіннам
тад брахма нішкалам анантам аш́еша-бхӯтам̇
говіндам а̄ді-пурушам̇ там ахам̇ бхаджа̄мі

У гэтым вершы з «Брахма-самхіты» гаварыцца, што існуе не толькі бязмежная колькасць планет, пра якія гаворыць рускі астраном, але і безліч сусветаў. Усе гэтыя незлічоныя сусветы з незлічонымі планетамі ўзнікаюць з выпраменьвання Брахмана і плаваюць у ім. Гэта выпраменьванне паходзіць з трансцэндэнтнага цела Маха-Вішну, якому пакланяецца Брахма, кіруючае боства нашага Сусвету.

Рускі астраном пацвярджае таксама, што на ўсіх планетах, лік якіх дасягае не менш за сто мільёнаў, ёсць жыццё. У «Брахма-самхіце» падкрэсліваецца, што ў кожным з незлічоных сусветаў існуе безліч самых разнастайных планет.

Прафесар-біёлаг Уладзімір Алпатаў пацвердзіў гэты погляд астранома, заявіўшы, што некаторыя з вышэйпамянёных планет знаходзяцца на тым жа ўзроўні развіцця, што і Зямля. Далей у маскоўскім паведамленні гаварыцца:

Магчыма, на гэтых планетах квітнее жыццё, падобнае да зямнога. Закрануўшы пытанне пра атмасферу планет, доктар хімічных навук Мікалай Жыраў адзначыў, што няцяжка ўявіць сабе нармальна функцыяніруючы арганізм марсіян, прыстасаваны да ўмоў існавання на Марсе, дзякуючы нізкай тэмпературы цела. На думку Мікалая Жырава, газападобная атмасфера Марса цалкам падыходзіць для падтрымання жыцця істот, прыстасаваных да яе.

Гэта прыстасаванасць жывых арганізмаў да ўмоў жыцця на розных планетах у «Брахма-самхіце» называецца вібхуці-бхіннам і азначае, што у кожным сусвеце, на кожнай з незлічоных планет ёсць свая атмасфера, і для жывых істот, якія насяляюць іх, узровень развіцця прыродазнаўчых навук, псіхалогіі і г.д. залежыць ад тыпу атмасферы – вышэйшай ці ніжэйшай. Вібхуці перакладаецца як «асобая сіла», а бхіннам – «разнастайнасць». Вучоныя, якія спрабуюць засвоіць космас пры дапамозе механічных сродкаў, павінны зразумець, што арганізмы, прыстасаваныя да зямной атмасферы, не могуць існаваць у атмасферы іншых планет. Таму спробы людзей дасягнуць Месяца, Сонца ці Марса проста пазбаўлены сэнсу з-за розніцы атмасфер. І тым не менш, кожны можа паспрабаваць дасягнуць гэтых планет па свайму жаданню, але гэта магчыма толькі ў выніку псіхалагічных змяненняў розуму. Розум – ядро матэрыяльнага цела. Паступовая эвалюцыя цела залежыць ад гэтых псіхалагічных змяненняў. Ператварэнне вусеня ў матыля, а таксама даступнае сучаснай медыцыне ператварэнне мужчынскага цела ў жаночае і наадварот, у большай ці меншай ступені залежыць ад змяненняў псіхікі.

У «Бхагават-гіце» гаварыцца, што той, хто пакідаючы цела, у момант смерці, засяродзіць розум на форме Бога, Шрі Крішне, адразу трапіць у духоўнае быццё антыматэрыяльнага свету. Гэта значыць, што кожны, хто, выконваючы прадпісаныя правілы адданага служэння, навучыўся адцягваць свой розум ад матэрыі і засяроджваць яго на духоўнай форме Бога, несумненна лёгка дасягне царства Бога, якое знаходзіцца ў антыматэрыяльным небе.

Такім чынам, пасля смерці можна трапіць на якую-небудзь планету матэрыяльнага неба. Каб трапіць на Месяц, Сонца і Марс, неабходны пэўныя дзеянні. Вось як гаворыць пра гэта «Бхагават-гіта»:

Пра што чалавек думае ў момант смерці, таго ён і дасягне.

Махараджа Бхарата, хаця і правёў жыццё ў суровых епітым’ях, у момант смерці падумаў пра аленя і ў наступным жыцці зрабіўся аленем. Але ўсё ж ён захаваў ясную свядомасць мінулага жыцця і зразумеў сваю памылку. Вельмі важна ўсвядоміць, што ўчынкі, якія робіць чалавек на працягу жыцця, уплываюць на яго думкі ў момант смерці.

У «Шрімат-Бхагаватам» (Трэцяя песня, глава трыццаць другая) даецца апісанне метаду дасягнення Месяца:

Не ведаючы пра царства Бога, матэрыялісты страшэнна захапіліся матэрыяльнымі дабротамі: багаццем, славай і пакланеннем. Такія людзі клапоцяцца пра дабрабыт сваёй сям’і, абшчыны ці нацыі толькі дзеля задавальнення сваіх асабістых эгаістычных жаданняў. Яны дасягаюць вызначаных мэт пры дапамозе матэрыялістычнай дзейнасці. Прадпісаныя ім абавязкі яны выконваюць механічна, па традыцыі, і таму вельмі схільны да задавальнення пітаў (нябожчыкаў продкаў) і кіруючых паўбагоў, а таксама да ахвярапрынашэнняў, рэкамендаваных у свящчэнных пісаннях. Прыхільныя да гэтых ахвярапрынашэнняў і выканання абраднасці, такія душы пасля смерці адпраўляюцца на Месяц, дзе ім даецца магчымасць атрымаць асалоду ад нябеснага напітку – сома-расы. Кіруе Месяцам паўбог Чандра. Атмасфера і ўзровень жыцця там намнога вышэй за зямны. Калі, дасягнуўшы Месяца, душа не выкарыстоўвае магчымасці трапіць на лепшыя планеты, яна дэградуе і зноў вяртаецца на Зямлю ці падобную да яе планету. Але нават калі матэрыялісты і дасягнуць вышэйшых планетных сістэм, у час распаду матэрыяльнага тварэння яны, безумоўна, будуць знішчаны.

Пара-в’ёма, планетная сістэма духоўнага неба, складаецца з незлічоных планет – Ваікунтх. Ваікунтхі – духоўныя планеты, уяўляюць сабой праяву ўнутранай энергіі Госпада, прычым іх у тры разы больш, чым планет у матэрыяльным свеце, створаных вонкавай энергіяй. Але няшчасныя матэрыялісты цалкам захапіліся палітычнымі праблемамі на планеце, якая з’яўляецца маленькай пяшчынкай у тварэнні Бога. Што казаць пра гэту планету, калі ўвесь Сусвет з яго галактыкамі, у якіх знаходзіцца мноства планет, можна параўнаць з маленькім семем у мяшку гарчычных зярнят. Але матэрыялісты спрабуюць уладкавацца тут з усімі ўтульнасцямі і марнуюць каштоўную чалавечую энергію на тое, што загадзя асуджана на правал. Замест таго, каб марнаваць час непатрэбным бізнесам, ім варта было б імкнуцца да простага жыцця, напоўненага ўзвышанымі духоўнымі ідэаламі, і гэта вызваліла б іх ад бясконцай матэрыяльнай мітусні.

Чалавек, які жадае тонкіх матэрыяльных задавальненняў, можа перанесціся на планеты, дзе будзе адчуваць больш матэрыяльных асалод чым тут. Але лепш падрыхтавацца да вяртання на духоўнае неба. Зрэшты, чалавек, які вельмі прыхільны да такіх матэрыяльных асалод, праз ёгу можа перанесціся на іншыя планеты матэрыяльнага неба. Аднак нашы цацачныя касмічныя караблі больш падыходзяць для дзіцячых забаў, чым для гэтай мэты.

Сістэма аштанга-ёгі таксама матэрыяльная, паколькі вучыць кіраваць струменямі паветра, якія знаходзяцца ўнутры матэрыяльнага цела. Духоўная іскра (душа) плавае ўнутры цела ў струменях гэтага паветра, а ўдых і выдых – гэта калыханні паветра ў целе, якое падтрымлівае душу. Такім чынам, сістэма ёгі – матэрыялістычнае мастацтва, якое вучыць кіраванню гэтым паветрам шляхам перамяшчэння яго ад жывата да пупка, ад грудной клеткі да ключыц, адтуль да вочных яблык, потым да мазжачка і нарэшце да любой планеты па свайму жаданню. Вучоныя-матэрыялісты вылічваюць хуткасць гука і святла, але ім невядома хуткасць розуму і інтэлекту. Некаторае абмежаванае ўяўленне пра хуткасць думкі ў нас ёсць, таму што ў адно імгненне мы можам перанесці свой розум за сотні тысяч міль. Інтэлект – танчэй за розум, а душа – танчэй за інтэлект, і, у адрозненне ад розуму і інтэлекту, яна нематэрыяльная, яна – дух, або антыматэрыя. Душа ў сотні разоў танчэй і магутней за інтэлект. Таму мы можам толькі прыблізна прыгадваць хуткасць, з якой душа падарожнічае з адной планеты на іншую. Зразумела, пры дапамозе ўласнай сілы, а не матэрыяльных лятальных апаратаў.

Грамадства, у якім людзі падобна жывёлам толькі ядуць, спяць, ахоўваюць сваё жыццё і задавальняюць пачуцці, збіла з сапраўднага шляху сучаснага чалавека, і ён забыў пра магутнасць сваёй душы. Як адзначалася раней, душа – гэта духоўная іскра, якая ў шмат разоў ярчэй і магутней за Сонца, Месяц і электрычнае святло. Жыццё чалавека пазбаўлена сэнсу, пакуль ён не ўсвядоміць сябе як душу. Госпад Чайтанья і Яго спадарожнік Ніцьянанда прыйшлі ў гэты свет, каб засцерагчы чалавецтва ад уплыву бязбожнай цывілізацыі.

«Шрімат-Бхагаватам» дае апісанне таго, як ёг перамяшчаецца на розныя планеты сусвету. Калі жьщцёвая сіла ўзнімаецца да мазжачка, не выключана небяспека, што яна вырвецца праз вочы, нос, вушы і рот, паколькі яны знаходзяцца ў межах так званай сёмай арбіты жыццёвай сілы. Але, цалкам затрымліваючы дыханне, ён здольны перакрыць гэтыя выхады. Затым ён замацоўвае жыццёвую сілу ў сярэднім становішчы – паміж броваў і з таго моманту пачынае думаць пра планету, на якую жадае трапіць пасля таго, як пакіне цела. Цяпер ён можа вырашыць, ці адправіцца яму ў селішча Крішны, размешчанае на трансцэндэнтных Ваікунтхах, і адкуль не спатрэбіцца вяртацца ў матэрыяльны свет, ці здзейсніць падарожжа да вышэйшых планет матэрыяльнага сусвету. Дасканалы ёг вольны выбіраць.

Такому ёгу, здольнаму пакінуць цела ў поўнай свядомасці, гэтак жа проста перанесціся з адной планеты на іншую, як звычайнаму чалавеку прагуляцца да крамы. Мы ўжо гаварылі пра тое, што матэрыяльнае цела – толькі абалонка духоўнай часціцы. Розум і інтэлект – яе сподняе адзенне, а грубае цела, якое складаецца з зямлі, вады, агню і іншых элементаў, – верхняя вопратка. Таму кожная ўзвышаная душа, якая ўсвядоміла сябе пры дапамозе ёгі і зразумела сувязь паміж матэрыяй і духам, можа па свайму жаданню скінуць з душы грубае адзенне. Ласкаю Бога нам даецца поўная воля. Госпад такі добры, што дазваляе нам жыць усюды – на любой планеце духоўнага і матэрыяльнага неба. Але той, хто злоўжывае гэтай свабодай, падае ў матэрыяльны свет, дзе яго чакаюць траістыя пакуты абумоўленага жыцця. У «Страчаным раі» Мільтана добра адлюстравана вартае жалю становішча такой душы ў матэрыяльным свеце. Аднак па ўласнаму выбару, душа можа зноў здабыць рай і вярнуцца дамоў, назад да Бога.

У крытычны момант смерці, сканцэнтраваўшы жыццёвую сілу паміж броваў, чалавек робіць выбар, куды яму адправіцца. Калі ёг не мае намеру заставацца ў матэрыяльным свеце, ён можа ў адно імгненне трапіць на трансцэндэнтныя планеты Ваікунтхі і атрымаць там цалкам духоўнае цела, адпаведнае духоўнай атмасферы. Яму трэба проста пажадаць развітацца з тонкімі і грубымі формамі матэрыяльнага свету, а потым узняць жыццёвую сілу ў верхнюю частку галавы і пакінуць цела праз адтуліну ў чэрапе, якая завецца брахма-рандхрай. Такая найвышэйшая дасканаласць практыкі ёгі.

Зразумела, чалавеку дадзена свабода выбару, і калі ён не імкнецца вызваліцца з матэрыяльнага свету, то можа цешыцца жыццём брахма-пады (займаючага паставу Брахмы), або наведаць Сіддхалоку – планету, заселеную надзвычай дасканалымі ў матэрыяльным сэнсе істотамі, здольнымі кіраваць сілай гравітацыі, прасторай, часам і г.д. Для таго, каб трапіць на вышэйшыя планеты матэрыяльнага сусвету, зусім неабавязкова развітвацца з розумам і інтэлектам (тонкай матэрыяй), дастаткова проста пакінуць грубае матэрыяльнае цела.

Штучныя спадарожнікі і іншыя механічныя сродкі перамяшчэння ў прасторы ніколі не перанясуць людзей да іншых планет. Чалавеку недаступны нават разрэкламаваныя падарожжы на Месяц, бо як мы ўжо гаварылі, іх атмасфера адрозніваецца ад зямной. На кожнай планеце ёсць свая, асаблівая атмасфера, і той, хто хоча трапіць на якую-небудзь планету матэрыяльнага сусвету, павінен мець цела, прыстасаванае да кліматычных умоў менавіта гэтай планеты. Напрыклад, таму, хто жадае адправіцца з Індыі ў Еўропу, дзе яго чакаюць іншыя кліматычныя ўмовы, давядзецца перамяніць адзенне. Падобна да гэтага, каб трапіць на трансцэндэнтныя планеты Ваікунтхі, неабходна цалкам змяніць цела.

Той, хто жадае дасягнуць вышэйшых матэрыяльных планет, захоўвае сваё тонкае матэрыяльнае адзенне – розум, інтэлект і несапраўднае эга, але з грубым целам, якое складаецца з зямлі, агню, вады і г.д., яму прыйдзецца развітацца. Калі ж чалавек адпраўляецца на трансцэндэнтную планету, яму неабходна змяніць як грубае, так і тонкае цела, таму што духоўнага свету можна дасягнуць выключна ў духоўным целе. Перамена адзення аўтаматычна адбываецца ў момант смерці, у залежнасці ад жадання жывой істоты. Пажадаць гэтага ў момант смерці можна толькі ў тым выпадку, калі развіваць такое жаданне на працягу ўсяго жыцця. Дзе ваш скарб, там і сэрца. Чалавек развівае ў сабе жаданне дасягнуць царства Бога праз адданае служэнне Яму. Ніжэй дадзена агульная методыка падрыхтоўкі да лёгкага падарожжа на антыматэрыяльныя планеты Ваікунтхі, дзе няма нараджэння, старасці, хвароб і, вядома, смерці.

У агульных рысах пазітыўная частка гэтай методыкі зводзіцца да наступнага:
1. Для таго, каб вучоба праходзіла на навуковай аснове, сур’ёзны вучань павінен прыняць сапраўднага духоўнага настаўніка. Пакуль у нас захоўваюцца матэрыяльныя пачуцці, мы няздольныя ўсвядоміць Трансцэндэнтнае. Таму трэба адухавіць пачуцці, выконваючы прадпісаны метад пад кіраўніцтвам духоўнага настаўніка.
2. Выбраўшы сапраўднага духоўнага настаўніка, вучань павінен належным чынам атрымаць ад яго пасвячэнне. Менавіта з гэтага моманту пачынаецца сапраўднае духоўнае навучанне.
3. Вучань павінен быць падрыхтаваны заўсёды і ва ўсім задавальняць свайго духоўнага настаўніка. Сапраўдны духоўны настаўнік у дасканаласці валодае методыкай духоўнай навукі, ён дасведчаны ў духоўных пісаннях, такіх як «Бхагават-гіта», «Шрімат-Бхагаватам», «Веданта» і «Упанішады», і з’яўляецца самарэалізаванай душой, якая знаходзіцца ў рэальнай сувязі з Вярхоўным Госпадам, надзейным павадыром шчырага вучня па шляху да Ваікунтх. Трэба заўсёды і ва ўсім задавальняць духоўнага настаўніка, паколькі адной яго дабразычлівасці будзе дастаткова для хуткага прагрэсу вучня.
4. Каб рассеяць усе свае сумненні, разумны вучань задае свайму настаўніку разумныя пытанні. Духоўны настаўнік указвае яму шлях, але не па свайму ўласнаму жаданню, а ў адпаведнасці з прынцыпамі, дадзенымі аўтарытэтамі, якія сапраўды прайшлі праз гэты шлях. Імёны такіх аўтарытэтаў прыведзены ў пісаннях, і трэба проста трымацца іх парадаў пад кіраўніцтвам духоўнага настаўніка. Сам жа духоўны настаўнік ніколі не адхіляецца ад шляху, указанага аўтарытэтамі.
5. Вучань павінен спрабаваць заўсёды ісці па стапах вялікіх мудрацоў, якія практыкавалі гэты метад і дасягнулі поспеху. Гэта павінна стаць яго дэвізам на ўсё астатняе жыццё. Трэба не пераймаць іх знешне, а шчыра трымацца іх прыкладу, улічваючы канкрэтныя абставіны і час.
6. Вучань павінен быць гатовы змяніць свае звычкі ў адпаведнасці з павучэннямі аўтарытэтных кніг і дзеля задавальнення Госпада. Таксама на прыкладзе Арджуны трэба навучыцца ахвяраваць як пачуццёвымі асалодамі, так і адрачэннем ад іх.
7. Вучню трэба жыць у духоўнай атмасферы.
8. Ён павінен задавальняцца толькі тым, што неабходна для падтрымання цела, і не імкнуцца да большага багацця, чым патрабуецца для простага ладу жыцця.
9. Ён павінен трымаць пасты, у прыватнасці на адзінаццаты дзень прыбываючага і ўбываючага месяца.
10. Яму трэба шанаваць дрэва баньян, кароў, вучоных брахманаў і адданых.

 

Такія першыя крокі па шляху адданага служэння. З часам трэба прыняць і іншыя, забараняючыя ўказанні:
11. Пазбягаць абраз у адданым служэнні і пры паўтарэнні святых імёнаў.
12. Пазбягаць залішніх зносін з няверуючымі.
13. Не браць занадта многа вучняў. Гэта значыць, што вучань, які паспяхова выконвае дванаццаць папярэдніх пунктаў, можа стаць духоўным настаўнікам, як добры вучань у школе можа стаць старастай невялікага класа.
14. Не выдаваць сябе за вельмі адукаванага чалавека, проста цытуючы ўрыўкі з кніг. Трэба грунтоўна вывучыць неабходную літаратуру, не чэрпаючы лішніх звестак з іншых кніг.
15. Пастаяннае дакладанае выкананне гэтых чатырнаццаці пунктаў дазволіць вучню захаваць раўнавагу розуму нават у час найвялікшых выпрабаванняў, звязаных з матэрыяльнымі стратамі і прыдбаннямі.
16. Дасягнуўшы наступнага ўзроўню, вучань вызваляецца з-пад улады смутку і ілюзіі.
17. Ён не глуміцца над іншымі рэлігіямі і формамі пакланення, а таксама над Богам-Асобай ці Яго адданымі.
18. Ён не зносіць абраз у адрас Госпада і Яго адданых.
19, Ён не павінен удзельнічаць у размовах, якія датычацца адносін паміж мужчынай і жанчынай, і займацца непатрэбным абмеркаваннем чужых сямейных спраў.
20. Ні ў думках, ні на справе ён не павінен прычыняць болю іншым жывым істотам, кім бы яны ні былі.
Першыя тры пункты прадпісанных дзеянняў з гэтых дваццаці, найбольш абавязковыя і асабліва значныя для сур’ёзнага вучня.

Сур’ёзны вучань павінен выконваць яшчэ сорак чатыры пункты, але Госпад Чайтанья выдзяліў з іх для нас пяць галоўных. Яны падабраны ў адпаведнасці з сучаснымі ўмовамі жыцця. Вось што неабходна:
1. Мець зносіны з адданымі. Гэта значыць – уважліва слухаць іх, задаваць ім пытанні па сутнасці, карміць іх і прымаць ад іх ежу, ахвяраваць ім і прымаць усё, што яны прапануюць.
2. Паўтараць святое імя Госпада ў любых абставінах. Усхваленне імя Госпада –нескладаны 1 недарагі працэс самаўсведамлення. Можна паўтараць любое з незлічоных імёнаў Госпада і рабіць гэта ў любы час. Пры вымаўленні трансцэндэнтных імёнаў можна нанесці дзесяць абраз, але нам, наколькі магчыма, трэба пазбягаць гэтага і пастаянна працягваць паўтараць святыя імёны Госпада.
3. Слухаць трансцэндэнтнае апавяданне «Шрімат-Бхагаватам» з вуснаў чыстых адданых. Чытаць аўтарытэтныя пераклады «Бхагаватам».
4. Пасяліцца ў Матхуры, дзе нарадзіўся Госпад Крішна. Або, атрымаўшы ініцыяцыю ў духоўнага настаўніка, прыпадобніць свой дом да Матхуры, усталяваўшы ў ім мурці Крішны, і пакланяцца Яму ўсёй сям’ёй.
5. Шчыра і аддана пакланяцца Боству, усталяванаму ў хаце, і тады ў ёй запануе атмасфера селішча Госпада. Духоўны настаўнік, які валодае трансцэндэнтным мастацтвам, можа падказаць вучню, як гэта правільна рабіць.
Гэтыя пяць павучэнняў няцяжка выконваць кожнаму чалавеку ў любой краіне свету. Такім чынам, чалавек можа падрыхтавацца да вяртання дамоў, назад да Бога, выкарыстоўваючы гэты нескладаны метад, які быў рэкамендаваны такім аўтарытэтам як Госпад Чайтанья Махапрабху, што сыходзіў на зямлю дзеля вызвалення абумоўленых душ гэтай эпохі.
Для глыбейшага вывучэння тэмы трэба звярнуцца да такіх кніг, як «Бхакці-расамріта-сіндху», якая выкладзена на англійскай мове пад назвай «Водар адданасці».

Працэс перамяшчэння на духоўнае неба ўключае ў сябе паступовае ўстараненне ўсіх матэрыяльных пакрыццяў душы: грубых і тонкіх. Гэтыя пяць відаў адданага служэння маюць такую духоўную сілу, што нават на пачатковай стадыі шчыры адданы вельмі хутка можа ўзняцца да ўзроўню бхавы (ступень, якая непасрэдна папярэднічае любві да Бога). Гэты ўзровень характэрны духоўнымі перажываннямі, якія трансцэндэнтны да дзейнасці розуму і інтэлекту. Поўнае паглыбленне ў бхаву (любоў да Бога) дазваляе перанесціся на духоўнае неба адразу ж пасля вызвалення з часовага матэрыяльнага жылля. Фактычна, развіўшы ў сабе дасканалую любоў да Бога, адданы дасягае духоўнага ўзроўню, нават знаходзячыся ў грубым матэрыяльным целе. Яго можна параўнаць з распаленым дачырвана жалезам, якое, дакранаючыся да агню, само робіцца агнём. Гэта магчыма толькі дзякуючы загадкавай, недаступнай розуму энергіі Госпада, якую не можа ацаніць і змерыць сучасная матэрыяльная навука. Таму трэба прысвяціць сябе адданаму служэнню з абсалютнай верай, а каб умацаваць веру, неабходна шукаць асабістых зносін з адданымі Госпада (калі гэта магчыма) ці думаць пра іх. І паступова такія зносіны прывядуць да адданага служэння Госпаду, і гэта ўстараніць усе матэрыяльныя сумненні. Той, хто ідзе гэтым шляхам, сам зможа адчуць усе стадыі духоўнага ўсведамлення, што дасць яму няўхільную веру ў сапраўднасць прагрэсу на шляху да духоўнага неба. Так паступова ў яго ўзнікне шчырая прыхільнасць да Госпада і Яго селішча. Такі працэс развіцця любві да Бога – самай неабходнай патрэбы чалавека.

З гісторыі мы ведаем пра вялікіх асоб – мудрацоў, цароў і інш., якія ішлі гэтым шляхам і дасягнулі дасканаласці. Сярод іх былі і тыя, што дабіліся поспеху, з верай і цвёрдасцю займаючыся толькі адным відам адданага служэння. Вось некаторыя з такіх прыкладаў:
1. Імператар Парікшыт дасягнуў духоўнай платформы разумення проста слухаючы аўтарытэтныя павучэнні Шрі Шукадэвы Гасвамі.
2. Шрі Шукадэва Гасвамі слова ў слова пераказваў трансцэндэнтнае пасланне, якое ён атрымаў ад свайго вялікага бацькі Шрі В’ясадэвы.
3. Імператар Прахлада дасягнуў духоўнага поспеху, пастаянна памятаючы пра Госпада, як яму параіў гэта рабіць вялікі святы і адданы Шрі Нарада Муні.
4. Лакшміджы, багіня росквіту, служыла лотасным стапам Госпада.
5. Цар Прітху дасягнуў дасканаласці, пакланяючыся Госпаду.
6. Каляснічы Акрура ўзносіў малітвы Госпаду.
7. Хануман (Махавіра), праслаўлены адданы Госпада Шрі Рамачандры ў вобразе малпы, выконваў загады Госпада.
8. Арджуна, вялікі воін, проста сябраваў з Госпадам, і тады, каб прасвятліць Арджуну і яго паслядоўнікаў, Госпад паведаў яму «Бхагават-гіту».
9. Імператар Балі дасягнуў поспеху, аддаўшы Госпаду ўсё, нават уласнае цела.

Такія дзевяць асноўных відаў адданага служэння Госпаду, і вучань можа па свайму выбару выконваць адзін, два, тры, чатыры, а то адразу і ўсе з іх. Любое служэнне Абсалюту само па сабе абсалютнае, і паміж рознымі відамі гэтага служэння няма якасных ці колькасных адрозненняў, характэрных для матэрыяльнага ўзроўню. На духоўным узроўні ўсё раўнацэнна, нягледзячы на яго трансцэндэнтную разнастайнасць. Імператар Амбаріша дасягнуў поўнага поспеху, выконваючы ўсе дзевяць метадаў. Ён паглыбіў свой розум у думкі пра лотасныя стопы Крішны, сваю мову заняў расказамі пра духоўны свет, а рукі – навядзеннем парадку ў храме Госпада. Яго вушы пакорліва слухалі словы Госпада Шрі Крішны, вочы сузіралі мурці Госпада, а цела краналася цел адданых. Яго ноздры ўдыхалі водар кветак, прапанаваных Госпаду, язык смакаваў ежу, якая таксама была прапанавана Госпаду, ногі прыводзілі яго ў храм Госпада, і ўся яго жыццёвая энергія была накіравана толькі на служэнне Госпаду. Так у яго не засталося ніводнага жадання задавальняць свае пачуцці. Такім чынам, ён дасягнуў найвышэйшай дасканаласці, у параўнанні з якой, дасягненні матэрыяльнай навукі здаюцца мізэрнымі.

Кожнаму чалавеку неабходна выконваць гэтыя прынцыпы духоўнага самаўсведамлення і зрабіць сваё жыццё дасканалым.

Адзіны абавязак для чалавека – зразумець сваю духоўную прыроду. Але, на жаль, у сучасным грамадстве людзі надта занятыя выканнем свайго патрыятычнага абавязку. На самой жа справе клопаты пра нацыю, грамадства і ўсё чалавецтва прызначаны толькі для тых, хто забыў пра свій духоўны абавязак. Не паспеўшы нарадзіцца на Зямлі, чалавек аказваецца абавязаным не толькі нацыі, грамадству і чалавецтву, але і паўбагам, якія даюць паветра, святло, ваду і г.д. Ён робіцца абавязаным і вялікім мудрацам, якія даравалі свету неацэнныя веды, каб чалавек кіраваўся імі ў сваім жыцці. У яго ёсць абавязак перад усімі жывымі істотамі, продкамі і членамі сваёй сям’і. Аднак калі ён выконвае адзіны абавязак духоўнага ўдасканальвання, тады ўсе астатнія абавязкі адпадаюць самі сабой, без якіх-небудзь дадатковых намаганняў.

Адданы Госпада ніколі нічога не робіць на шкаду грамадству, а наадварот, прыносіць яму вялікую карысць. Шчырага адданага не прываблівае грэшная дзейнасць, ён здольны бескарысліва працаваць у імя міру і росквіту ўсяго грамадства. Калі ж такі адданы робіць нейкі дрэнны ўчынак, Госпад Сам імгненна выпраўляе яго. Таму адданаму не трэба паглыбляць свае матэрыяльныя пазнанні ці, адмовіўшыся ад усяго свецкага, рабіцца пустэльнікам. Ён можа жыць дома і аддана служьщь Госпаду, незалежна ад свайго духоўнага статусу ці сямейнага становішча. Гісторыя ведае прыклады, калі вельмі жорсткія людзі рабіліся дабразычлівымі толькі дзякуючы адданаму служэнню. Чысты адданы натуральным чынам здабывае веды і збаўляецца ад дурных схільнасцей.

Мастацтва духоўнага самаўсведамлення і навука адданага служэння – найвялікшы дар індыйскіх мудрацоў свету. Таму кожны, хто нарадзіўся ў Індыі, абавязаны дасягнуць дасканаласці, выконваючы прынцыпы гэтага мастацтва і навукі, і распаўсюдзіць іх па ўсім свеце, дзе яшчэ не ведаюць пра найвышэйшую мэту жыцця. Прызначэнне чалавечай цывілізацыі – дасягнуць гэтай стадыі дасканаласці, паступова паглыбляючы веды. Але індыйскія мудрацы ўжо дасягнулі дасканалага становішча. Навошта ж астатнім многія тысячы гадоў чакаць пакуль яны змогуць апынуцца на гэтай вышыні? Чаму не даць ім сістэматызаваныя веды зараз, з’эканоміўшы час і энергію? Людзі павінны выкарыстаць свой шанс у гэтым жыцці, таму што дабіваліся яго, магчыма, мільёны і мільёны гадоў.

Адзін расіянскі пісьменнік публічна заявіў, што неўміручасці можна дасягнуць пры дапамозе навуковага прагрэсу. Пры гэтым ён, зразумела, не верыў у існаванне Вярхоўнай Істоты – стваральніка. І ўсё ж мы вітаем яго ідэю, бо ведаем, што сапраўдны навуковы прагрэс несумненна падыме чалавека на духоўнае неба і адкрые вучоным існаванне духоўнага стваральніка, бязмежныя магчымасці якога не ўкладваюцца ў межы матэрыялістычнай навукі.

Як ужо гаварылася, кожная жывая істота мае вечную форму, але яна вымушана змяняць свае знешнія абалонкі: грубыя і тонкія целы. Такі працэс змены цел завецца жыццём і смерцю. Да таго часу пакуль жывая істота знаходзіцца ў ланцугах матэрыяльнага рабства, ёй не пазбегнуць змены цел нават на самым высокім узроўні матэрыяльнага жыцця. Рускі літаратар можа фантазіраваць, як гэта заведзена сярод пісьменнікаў, але больш разважлівыя людзі, якія хоць крыху ведаюць законы прыроды, ніколі не згадзяцца з тым, што ў матэрыяльным свеце існуе вечнае жыццё.

Прыродазнавец можа прасачыць агульныя заканамернасці матэрыяльнай прыроды на прыкладзе даследвання развіцця плода. Развіваючыся з кветкі, маленькі плод некаторы час расце на галінцы, павялічваецца ў памерах, выспявае, а потым з кожным днём вяне, пакуль у рэшце не падае на зямлю. Там ён пачынае гнісці, змешваецца з зямлёй, і пакідае пасля сябе семя, якое ў сваю чаргу ператвараецца ў дрэва. У вызначаны тэрмін на ім таксама з’яўляецца шмат пладоў, якіх чакае той жа самы лёс. І так паўтараецца зноў і зноў...

Па аналогіі з гэтым, жывая істота (духоўная іскра, частка Вярхоўнай Істоты) пасля палавога кантакту бацькі і маці, атрымлівае сваю арганічную форму. Так дзень за днём яна развіваецца у мацярынскім улонні, потым з’яўляецца на свет, расце, робіцца дзіцём, падлеткам, юнаком, дарослым, а потым драхлее і памірае насуперак надзеям і нязбытным марам пісьменнікаў. Такім чынам, параўнальны аналіз паказвае, што паміж чалавекам і плодам практычна няма розніцы. Падобна да гэтага плода, чалавек можа пакінуць пасля сябе насенне, нарадзіўшы шмат дзяцей, але па законах матэрыяльнай прыроды ён не можа вечна існаваць у сваім матэрыяльным целе.

Хто паспрабуе грэбаваць законамі матэрыяльнай прыроды? Ніводны вучоны-матэрыяліст, як бы ён не выхваляўся, не ў сілах змяніць строгія законы прыроды, таксама як ніводны астраном і прыродазнавец не ў стане змяніць арбіты планет. Яны здольныя толькі змайстраваць маленькую цацачную планетку і назваць яе спадарожнікам. Такія рэчы аказваюць уражанне толькі на глупых дзяцей, якія высока шануюць вынаходнікаў ракет і спадарожнікаў. Але разважныя людзі намнога вышэй ацэньваюць дзейнасць стваральніка гіганцкіх спадарожнікаў: Сонца, зорак і планет, якіх вучоны-матэрыяліст не ў стане нават вылічыць. Калі ў цацачных спадарожнікаў ёсць свой стваральнік у Расіі ці ў Амерыцы, натуральна дапусціць, што гіганцкія спадарожнікі маюць свайго стваральніка ў духоўным небе. І калі столькі навуковых розумаў біліся над канструяваннем цацачнага спадарожніка і вывядзеннем яго на арбіту, дык якім жа тонкім і дасканалым павінен быць розум таго, хто стварае зоркавыя галактыкі і ўтрымлівае іх на арбітах? Атэісты пакуль не ведаюць адказу на гэта пытанне.

Няверуючыя матэрыялісты выстаўляюць уласныя тэорыі стварэння свету, якія, як правіла, завяршаюцца сцвярджэннямі накшталт: «гэта цяжка зразумець», «нам не пад сілу ўявіць сабе гэта, але такое магчыма» або «гэта недаступна нашаму розуму» і т.п. Усё гэта сведчыць пра тое, што іх звесткі неаўтарытэтныя, не маюць навуковага пацвярджэння і з’яўляюцца выдумкай. Аўтарытэтную інфармацыю можна атрымаць з «Бхагават-гіты», дзе, напрыклад, гаварыцца, што ў матэрыяльным свеце некаторыя істоты жывуць 4 300 000 х 1 000 х 2 х 30 х 12 х 100 сонечных гадоў. Для нас «Бхагават-гіта» – бяспрэчны аўтарытэт, таму што яе прызнавалі вялікія мудрацы Індыі: Шанкарачар’я, Шрі Рамануджачар’я, Шрі Мадхвачар’я і Шрі Чайтанья Махапрабху. У «Бхагават-гіце» гаварыцца, што ўсе складаныя формы матэрыяльнага свету, незалежна ад працягласці іх існавання, падвержаны распаду і смерці.

Такім чынам, усе матэрыяльныя формы падпарадкаваны законам змянення, хаця патэнцыяльна матэрыяльная энергія захоўваецца, Патэнцыяльна ўсё вечна, але ў матэрыяльным свеце матэрыя павінна набываць нейкую форму, якая некаторы час захоўваецца, дасягае сталасці, потым старэе, звядае і ў рэшце знікае. Гэта здараецца з усімі матэрыяльнымі рэчамі. Меркаванне матэрыялістаў пра тое, што за межамі матэрыяльнага неба існуе «нейкая іншая форма», дзіўная, недаступная нашаму бачанню і розуму, усяго толькі нясмелы намёк на існаванне духоўнага неба. Але элементарная духоўная часціца знаходзіцца значна бліжэй – яна ў кожнай жывой істоце. Калі яна атсутнічае ў матэрыяльным целе, у ім атсутнічае і жыццё. Напрыклад, цела дзіцяці развіваецца і змяняецца, таму што ў ім знаходзіцца духоўная часціца. Але варта духу пакінуць цела, як развіццё спыняецца. Гэтаму закону падпарадкавана ўсё матэрыяльнае. Уступаючы ў кантакт з духам, матэрыя ператвараецца з адной формы ў другую. Без духу ператварэнне немагчыма. На падставе гэтага ж закону развіваецца і ўвесь сусвет. Ён выходзіць з энергіі Трансцэндэнтнага дзякуючы сваёй духоўнай сіле і потым развіваецца ў такія гіганцкія формы як Сонца, Месяц, Зямля і інш. Існуе чатырнаццаць відаў планетных сістэм, розных памерамі і ўласцівасцямі, але ўсе яны падпарадк0ўваюцца агульным законам развіцця. Усё гэта ствараецца, ператвараецца і развіваецца толькі дзякуючы духоўнай сіле.

Зразумела, што жыццё, насуперак сцвярджэнням некаторых неразумных людзей, не ўзнікае толькі з прычыны ўзаемадзеяння матэрыяльных элементаў, напрыклад, у выніку хімічнай рэакцыі. Матэрыяльнае ўзаемадзеянне адбываецца па волі вярхоўнай істоты, якае стварае спрыяльныя ўмовы для ўсялення духоўнай сілы ў матэрыяльную форму. Вышэйшая энергія маніпулюе матэрыяй у адпаведнасці з воляй духоўнай істоты. Напрыклад, будаўнічыя матэрыялы самі па сабе не ўзаемадзейнічаюць паміж сабой і ні з таго ні з сяго не прымаюць выгляд жылога будынка. Духоўная істота па свайму жаданню маніпулюе матэрыяй і гэтакім чынам узводзіць свой дом. Падобна да гэтага, матэрыя – усяго толькі будаўнічы матэрыял, стваральнікам жа з’яўляецца дух. Толькі невукі не прызнаюць гэтага факту. Стваральнік можа заставацца нябачным для нашых вачэй, але гэта яшчэ не значыць, што яго не існуе наогул. Гіганцкая форма матэрыяльнага сусвету не павінна ўводзіць вас у зман, таму што за ўсімі матэрыяльнымі праявамі мы павінны бачыць найвышэйшы інтэлект. Вярхоўная істота, найвышэйшы інтэлект – гэта спрадвечны творца, усепрывабны Бог-Асоба, Шрі Крішна. Але не ўсе ведаюць пра гэта. Тыя, хто жадаюць, могуць атрымаць падрабязныя звесткі пра творцу з такіх ведычных пісанняў як «Бхагават-гіта» і «Шрімат-Бхагаватам».

Калі ў космас запускаюць спадарожнік, толькі дзіцё можа не здагадацца, што за гэтым стаяць розумы вучоных. Аднак дарослыя добра ведаюць, што менавіта вучоныя кіруюць ім з Зямлі. Падобна да гэтага неразумным людзям нічога не вядома пра творцу і Яго вечнае селішча, якое знаходзіцца ў духоўным свеце, далёка за межамі нашага бачання. Але духоўнае неба і духоўныя планеты, якія перасягаюць сваімі памерамі і лікам планеты матэрыяльнага неба, сапраўды існуюць. З «Бхагават-гіты» мы даведваемся, што матэрыяльны сусвет складае толькі частку (адну чвэрць) усяго тварэння. «Шрімат-Бхагаватам» і іншыя ведычныя пісанні ўтрымліваюць шмат падобных звестак.

Калі «ў выніку пэўных фізічных і хімічных злучэнняў» у лабараторыі можна атрымаць жывую энергію, чаму ж тады выхвальныя вучоныя-матэрыялісты не могуць стварыць жыццё? Яны павінны зразумець, што духоўная сіла адрозніваецца ад матэрыі, і яе немагчыма атрымаць ніякімі матэрыяльнымі сродкамі. Зараз рускія і амерыканцы, безумоўна, дасягнулі вялікіх поспехаў ва многіх галінах навукі і тэхнікі, але яны па-ранейшаму засталіся невукамі ў духоўнай навуцы. Каб стварыць дасканалае і прагрэсіўнае чалавечае грамадства, трэба вучыцца ў найвышэйшага інтэлекту.

Расіянам невядома, што лепш за ўсё філасофія сацыялізму выкладзена ў «Шрімат-Бхагаватам». «Бхагаватам» вучыць, што ўсё багацце і прыродныя рэсурсы (сельскагаспадарчыя, рудныя і г.д.) даюцца Вярхоўным Творцай, і кожная жывая істота мае права на сваю долю гэтага багацця. Далей там указваецца, што чалавек павінен валодаць толькі тым, што неабходна яму для падтрымання цела. Той жа, хто пажадае большага ці возьме звыш сваёй вызначанай долі, будзе пакараны. Сказана таксама, што з жывёламі трэба абыходзіцца, як са сваімі дзецьмі.

Мы перакананы, што ніводны з народаў Зямлі, не даў яшчэ такога дасканалага апісання сацыялізму як ён адлюстроўваецца ў «Шрімат-Бхагаватам». Толькі той, хто мае поўнае ўяўленне пра Творцу і сапраўдную прыроду жывых істот, зможа абыходзіцца з усім жывым, а не толькі з людзьмі, як з братамі і дзецьмі.

Неўміручасці, якой так прагнуць людзі, можна дасягнуць толькі ў духоўным свеце. Як адзначалася ў пачатку гэтага нарыса, імкненне да вечнасці – прыкмета духоўнага жыцця, якое дрэмле ў чалавеку. Таму мэтай чалавечай цывілізацыі павінна быць дасягненне неўміручасці. Кожны можа перанесціся ў духоўны свет, скарыстаўшыся апісаным тут метадам бхакці-ёгі. Гэта вялікая навука, і Індыя дала свету шмат навукова абгрунтаваных твораў, якія дапамагаюць зразумець нам, у чым заключаецца дасканаласць жыцця.

Бхакці-ёга – гэта вечная рэлігія чалавека. У век панавання матэрыялістычнай навукі, калі цалкам занядбаны дагматы рэлігіі, было б вельмі карысна даследваць прынцыпы гэтай вечнай рэлігіі таму, хто ўсталяваўся на навуковым пункце гледжання. Нават д-р С. Радхакрішнан на сусветным кангрэссе рэлігій прызнаў, што сучаснае грамадства не ўспрыме рэлігію, пакуль яна не будзе прызнана навукай. У сваю чаргу мы рады паведаміць тым, хто шукае ісціну, што бхакці-ёга – гэта вечная рэлігія ўсяго свету, прызначаная для ўсіх жывых істот, звязаных з Вярхоўным Госпадам вечнымі вузамі.

Згодна вызначэнню Шріпады Рамануджачар’і, санатана («вечнае») – гэта тое, што не мае ні пачатку, ні канца. Гаворачы пра санатана-дхарму, вечную рэлігію, мы зыходзім з таго ж самага азначэння. Тое, што не мае ні пачатку, ні канца, у корані процілеглае любым праявам сектанцтва з яго абмежаванасцю. Сучасная навука можа дазволіць убачыць у санатана-дхарме асноўны занятак усіх людзей у свеце, больш за тое – усіх жывых істот у сусвеце. Нявечная (не-санатана) рэлігія можа мець пачатак у гісторыі чалавецтва, але вы не знойдзіце вытокаў санатана-дхармы, таму што яна вечна спадарожнічае жывым істотам.

Калі чалавек заяўляе, што належыць да пэўнай рэлігіі – індуізму, ісламу, хрысціянства, будызму ці якой-небудзь іншай секты і спасылаецца на канкрэтны час і абставіны нараджэння, то ўсе гэтыя азначэнні называюцца асанатана-дхармай (не-санатана-дхармай). Індус можа перайсці ў іслам, а мусульманін – у індуізм ці ў хрысціянства і г.д., але пры ўсіх абставінах нязменна адно: ён заўсёды служыць іншым. І індус, і мусульманін, і будыст, і хрысціянін – усе заўседы некаму служаць. Прыналежнасць да пэўнай веры яшчэ не з’яуляецца санатана-дхармай. Санатана-дхарма – вечны спадарожнік жывой істоты. Гэта тое, што аб’ядноўвае ўсе рэлігіі. Гэта – служэнне. У «Бхагават-гіце» вельмі выразна тлумачыцца паняцце санатана. Паспрабуем зразумець сэнс выразу санатана-дхарма пры дапамозе гэтага аўтарытэтнага пісання.

Слова санатанам сустракаецца ў дзесятым вершы сёмай главы, дзе Госпад гаворыць, што Ён – вечная першакрыніца ўсяго існага, таму Ён – санатанам. «Упанішады» вызначаюць першакрыніцу ўсяго існага як поўнае, закончанае цэлае. Усё, што вынікае з яе, таксама надзелена паўнатой, але, нягледзячы на тое, што з поўнай першакрыніцы паходзіць мноства паўнацэнных частак, Сам Ён не ўбывае ні ў якасным, ні у колькасным дачыненні. (Гл. «Ішопанішад», зварот). Гэта тлумачыцца як санатана, або нязменная прырода. Усё, што змяняецца пад уплывам часу і абставін – не санатана. Такім чынам, тое, што змяняе сваю форму і ўласцівасці, не можа лічыцца санатанай. У якасці матэрыяльнага прыкладу разгледзім такі аб’ект, як Сонца. Яно выпраменьвае святло шмат мільёнаў год, але, нягледзячы на тое, што гэта матэрыяльны аб’ект, яго форма і промні не змяніліся. Будова і ўласцівасці таго, што не мае пачатку стварэння, тым больш павінна быць нязменным, нават, не зважаючы на тое, што Ён і ёсць крыніца, якая дае пачатак ўсяму існаму.

Госпад аб’яўляе Сябе бацькам усіх жывых істот. Ён абвяшчае, што ўсе жывыя істоты, кім бы яны ні былі, – Яго неад’емныя часцінкі. Такім чынам, «Бхагават-гіта» прызначана для ўсіх жывых істот. «Гіта» ўтрымлівае звесткі пра санатану (вечную) прыроду Вярхоўнага Госпада, а таксама пра Яго селішча, якое знаходзіцца далёка за межамі матэрыяльнага неба, і пра вечную прыроду жывых істот, санатану.

У «Бхагават-гіце» Госпад Крішна гаворыць пра тое, што матэрыяльны свет перапоўнены пакутамі ў форме нараджэння, хвароб, старасці і смерці. Яны існуюць нават на вышэйшай планеце матэрыяльнага сусвету – Брахмалоцы. Толькі ў селішчы Крішны няма ніякіх пакут. Там не патрэбна святло сонца, месяца і агню. Духоўныя планеты асвятляюцца ўласным святлом, а жыццё на іх вечнае, поўнае ведаў і блажэнства. Гэта – санатана-дхарма. Сам па сабе напрошваецца вынік: усе жывыя істоты павінны вярнуцца дамоў, да Бога, каб цешыцца жыццём у санатана-дхаме разам з санатана-пурушай, ці пурушоттамай, Госпадам Крішнай. Ім не варта гібець у гэтым нікчэмным, пакутным матэрыяльным свеце. У матэрыяльных светах, нават на Брахмалоцы, няма шчасця, таму толькі неразумныя людзі спрабуюць дасягнуць вышэйшых планет гэтага матэрыяльнага сусвету. Акрамя таго, яны просяць заступніцтва  паўбагоў, але такія дараваныя даброты жыцця не вечныя. Таму іх рэлігійныя прынцыпы і прыдбаныя ў выніку гэтага выгады, таксама часовыя. Разумны ж чалавек, адмовіўшыся ад любой дзейнасці ў імя рэлігіі, будзе шукаць прытулку ў Вярхоўнага Бога-Асобы, і ўсемагутны Бацька заўсёды і ва ўсім абароніць яго. Такім чынам, санатана-дхарма – гэта шлях бхакці-ёгі, дзякуючы якому можна спасцігнуць вечнага (санатана) Госпада і Яго вечнае (санатана) селішча. Толькі гэтым шляхам можна вярнуцца ў духоўны свет – санатана-дхаму – і ўдзельнічаць там у вечных гульнях Госпада.

Паслядоўнікі санатана-дхармы павінны прыняць гэтыя духоўныя прынцыпы, якія адпавядаюць духу «Бхагават-гіты». Нішто не можа перашкодзіць выкананню вечных прынцыпаў. Пры іх дапамозе нават не вельмі адукаваныя асобы могуць вярнуцца да Бога. Так вучыць «Шрімат-Бхагаватам» і Сам Вярхоўны Госпад у «Бхагават-гіце». Трэба даць чалавецтву скарыстацца гэтай магчымасцю. «Бхагават-гіта» была паведана на зямлі Бхарата-варшы, таму на кожным індыйцу ляжыць адказнасць за распаўсюджванне паслання сапраўднай санатана-дхармы па ўсім свеце. Гэта асабліва неабходна цяпер, калі аблуднае чалавецтва пакутуе ў цемры матэрыялізму. Яно вынайшла пры дапамозе сваёй так званай навукі атамную бомбу і знаходзіцца на мяжы знішчэння. Аднак санатана-дхарма ўкажа людзям сапраўдную мэту жыця, і распаўсюджванне яе прынясе ім шчасце.

Навігацыя: